გლობალური დათბობა მსოფლიოში ერთერთი უმნიშვნელოვანესი პრობლემაა, დროთა განმავლობაში, სულ უფრო იზრდება კატაკლიზმებით გამოწვეული სტიქიური უბედურების რიცხვი. საქართველო ამ კუთხით განსაკუთრებულად სენსიტიურ ზონაში იმყოფება, ბოლო წლების განმავლობაში კი განსაკუთრებით თვალშისაცემი ხდება გლობალური დათბობისთვის დამახასიათებელი ბუნებრივი მოვლენები. რა კატასტროფის წინაშე დგას მსოფლიო, რა უნდა გაკეთდეს პრობლემის პრევენციისთვის, რა ცვლილებებია მოსალოდნელი ჩვენი ქვეყნის კლიმატში და რას აკეთებს მთავრობა სტიქიური უბედურებების თავიდან ასაცილებლად, აღნიშნულ საინტერესო საკითხებზე „თბილისი თაიმსს“ მწვანეთა პარტიის ლიდერი, პარლამენტის წევრი გია გაჩეჩილაძე ესაუბრა.
თქვენი განცხადების თანახმად, ”თუ დედამიწაზე გლობალური დათბობა არ შეჩერდა, კატასტროფა გარდაუვალია”, რა მექანიზმები უნდა გატარდეს გლობალური დათბობის შესაჩერებლად?
თუ არ შეჩერდა ეს პრობლემა, კატასტროფა გარდაუვალია. გაერო აღიარებს იმას, რომ რამდენიმე ძირითადი პრობლემა აქვს ახლა დედამიწას, პირველი არის ტერორიზმი, მეორე-კლიმატის ცვლილება, მესამე ადგილზე კი ებოლის ვირუსია. საერთაშორისო თანამეგობრობა ცდილობს, რომ როგორმე შეაჩეროს ეს პროცესი. თუ ტემპერატურის ზრდა არ შეჩერდა უმართავი პროცესები იწყება, პროცესის შესაჩერებლად საჭიროა ატმოსფეროში შემცირდეს ე.წ სათბური გაზის CO2-ის კონცენტრაცია, რომელსაც აქვს ასეთი თვისება, ის თავისუფლად ატარებს მზის გამოსხივებას, მაგრამ დედამიწიდან არეკლილ გამოსხივებას აღარ ატარებენ, ამიტომ ხდება ენერგიისა და ტემპპერატურის დაბრუნება. საჭიროა ორგანული საწვავის, როგორიცაა ნახშირი, ქვანახშირი, წილის შემცირება მრეწველობასა და ენრეგეტიკაში,მეორე უმნიშვნელოვანესი ფაქტორი პროცესების შესაჩერებლად არის ტყეების შენარჩუნება, რადგან ხეები ფოტოსინთეზის საშუალებით CO2-ს გარდაქმნიან ჟანგბადად, რაც უფრო კლებულობს ტყეების ფართობი დედამიწაზე, მით უფრო რთულდება სიტუაცია. საქართველოსაც აქვს გარკეული ვალდებულებები აღებული ამ საკითხთან დაკავშირებით და იმედია,რომ გაეროს ნიუ-ორკის სამიტზე აღებულ ახალ ვალდებულებებსაც შევასრულებთ.
გლობალური დათბობა მსოფლიო პრობლემაა, რა შეთანხმებამდე უნდა მივიდნენ მსხვილი ქვეყნები პრობლემასთან საბრძოლველად? თქვენი ინფორმაციით, ნიუ-ორკში გამართული კლიმატის სამიტზე თუ მოხდა რაიმე გეგმის დასახვა გლობალურ დათბობასთან საბრძოლველად?
სამიტზე მოხდა შეთანხმება იმისა, რომ 2015 წელს პარიზში გაიმართება ფართომაშტაბიანი სამიტი, სადაც მიიღება საბოლოო, ყველა ქვეყნისთვის სავალდებულო დოკუმენტი. ნიუ-ორკის სამიტის ძირითადი დამსახურება არის ის, რომ გაეროს 180-მა ქვეყანამ აღიარა ის პრობლემები, რომლის წინაშეც დედამიწა დგას და გამოთქვა სურვილი, რომ აღიაროს ის რეგულაციები, რომელსაც გაერო შეიმუშავებს და დამტკიცდება პარიზის სამიტზე.
სავარაუდოდ რას შეცვლის გლობალური დათბობა, იმ შემთხვევაში თუ ქვეყნები კონსესუსამდე ვერ მივლენ? სტიქიური უბედურება გარდაუვალი იქნება?
გლობალური დათბობის პროცესი უკვე დაიწყო. საქართველოს მაგალითი შეგვიძლია მოვიყვანოთ ამის დასადასტურებლად, როგორ არის გააქტიურებული გვალვები, თავსხმა წვიმები, ქარიშხლები, მეწყერები, ღვარცოფები თუ სხვადსხვა სტიქიური უბედურებები. გლობალური დათბობის პერიოდში იცვლება კლიმატი დედამიწაზე, დაფიქსირდა ასეთი უცნაური ფაქტი, აფრიკის უდაბნოში, სადაც წვიმა უიშვიათესია, დაფიქსირდა თოვლი. ცენტრალურ და დასავლეთ ევროპაში ზამთრის ხანგრძლივობა იმდენად გაიწელა, რომ ძალიან დიდი პრობლემები შეიქმნა. გლობალური დათბობის პირობებში ძალიან დიდი პრობლემები ექმნება სოფლის მეურნეობას. სტიქიური უბედურებების შედეგად ხდება ნიადაგის დეგრადაცია, ზოგან გვალვებია, ზოგან კი პირიქით – თავსხმა წვიმები, ამიტომ მოსავლიანობა კლებულობს გლობალური მასშტაბით. გოლფსტრიმი, არის თბილი დინება, რომელიც დასავლეთიდან უვლის ევროპის კონტინენტს, მისი „წყალობით“ ჩრდილოეთ ევროპის კლიმატი შედარებით თბილია და იქ გამყინვარების პროცესი არ იწყება, გლობალური დათბობის პირობებში კი შემჩნეულია, რომ გოლფსტრიმის დინმების ტემპერატურაც კლებულობს. მოსალოდნელია, რომ გოლფსტრიმის დინება საერთოდ გაქრეს ოკეანეში, რაც გამყინვარების პროცესის სტიმულირებას შეუწყობს ხელს. პრობლემები ძალიან სერიოზულია, რეალურად დგას კაცობრიობის გადარჩენა არგადარჩენის საკითხი. იმედია, ბოლოს და ბოლოს ქეყნები შეთანხმდებიან და პროცესების შესაჩერებლად დაიწყება ინტენსიური მუშაობა.
რამდენად არის საქართველო სტიქიების არეალში და რა შედეგების მომტანი შეიძლება იყოს კლიმატის ცვლილება საქართველოს ბუნებრივი პირობებისთვის?
მთიანი ქვეყნები ამ პროცესების მიმართ უფრო მგრძნობიარენი არიან, მოგეხსენებათ, საქართველო მთიანი ქვეყანაა, აქედან გამომდინარე, ჩვენს ქვეყანაში ეს პროცესები უფრო აშკარად გამოიხატება. ბოლო 15 წლის განმავლობაში საქართველოში დაფიქსირდა 8 137 კატასტროფული მოვლენა, მსხვერპლი არის 134 ადამიანი, ამ წლების განმავლობასი ჯამში არის 2 მილიონ 285 ათასი, ეს რიცხვები ისეთი პატარა ქვეყნისთვის, როგორიც საქართველოა ძალიან დიდია და ეს პროცესები უფრო და უფრო აქტიურდება. სტიქიური უბედრებების გახშირება განსაკუთრებით შავი ზღვის სანაპირო ზოლს ეტყობა. დასავლეთ საქართველოში, ბოლო 20 წლის განმავლობაში, ჰაერის საშუალო ტემპერატურამ 0,3 გრადუსით აიწია, რაც ძალიან დიდი მაჩვენებელია, ნაქელების რაოდენობამ კი 8%-ით მოიმატა. აღმოსავლეთ საქართველოში, ტემპერატურამ 0,6 გრადსით მოიმატა, თუ ასე გაგრძელდა შესაძლებელია აღმოსავლეთ საქართველოში ისეთი გვალვები დაიწყოს, რომ სოფლის მეურნეობას წერტილი დაესვას.
ძალიან გახშირდა გვალვიანობა, ასევე 5-ჯერ გაიზარდა ძლიერი ქარების სიხშირე, ზღვის დონე 2,5 მილიმეტრით იწევს წელიწადში, ძლიერი შტორმების, 5-7 ბალიანი ღელვების სიხშირე 3-ჯერ გაიზარდა. ეს ყველაფერი, ბუნებრივია დიდ მსხვერპლთან და ინფრასტრუქტურის ნგრევასთან არის დაკავშირებული. სტიქიური უბედურებების შედეგად საქართველოში 50 ათასი ეკო-მიგრანტი ოჯახია.
ბოლო წლების განმავლობაში ქვეყანაში ძალიან მოხშირდა სტიქიური კატასტროფები, რით არის ეს განპირობებული და რა უნდა გაკეთდეს პრევენციისთვის?
საქართველო შეერთებულია გაეროს კლიმატის ცვლილებების კონვენციას, რომელიც ავალდებულებს ქვეყნებს მიაქციოს ყურადღება სტიქიურ უბედურებებს, ასევე კიოტოს ოქმს, რომელიც მკაცრად განსაზღვრავს თუ როგორ უნდა მოიქცნენ ქვეყნები. მართალია, თითოეულ სტიქიურ უბედურებას საქართველო მტკივნეულად განიცდის მაგრამ, ჩვენ პატარა ქვეყანა ვართ და აქ მომხდარი სტიქიური უბედურებები გლობალური მასშტაბის არ არის, ძირითადი დაბინძურებული არიან ისეთი დიდი ქვეყნები, როგორიცაა რუსეთი, აშშ, კანადა, ავსტრალია და ა.შ ამიტომ აქცენტი გადატანილია ამ ქვეყნებზე და საუბარი მიდის ყოველთვის იმაზე, რომ ამ ქვეყნებმა შეამცირონ ატმოსფეროს დაბინძურება. რაც შეეხება საქართველოს, ჩვენ გვაქვს აღებული ვალდებულება იმისა, რომ რამდენიმე წელში ერთხელ უნდა გამოვაქვეყნოთ ეროვნული შეტყობინება კლიმატის ცვლილებებთან დაკავშირებით, რა პროცესები მიმდინარეობს და რა გააკეთა ქვეყანამ, დგომარეობის გამსოსასწორებლად. ტყეები რამდენად შეინარჩუნა და რამდენად შეამცირა დაბინძურება. ჩვენ ჩვენი ვალდებულებები გვაქვს , მაგრამ უფრო დიდი ვალდებულება აქვს მსხვილ ინდუსტრიულ ქვეყნებს, რომელთაც განსაკუთრებით დიდი წვლილი შეაქვთ ატმოსფეროს დაბინძურების საკითხში. 2015 წელს პარიზის სამიტზე ახალი ვალდებულებები გაჩნდება, ჩვენ კი აუცილებლად უნდა შევასრულოთ, თუ გვინდა, რომ გადავრჩეთ.
რამდენად არის პრიორიტეტული დღევანდელი მთავრობისთვის გარემოს დაცვა?
საკადრო პოლიტიკას თუ შევხედავთ, ბუნებრივია, ვერ ვიტყვით, რომ დღევანდელი მთავრობისთვის პრიორიტეტულია გარემოს დაცვა, იმიტომ, რომ ისეთ მნიშვნელოვან დარგს, განსაკუთრებით საქართველოსთვის, როგორიც გარემოს დაცვაა უნდა ხელმძღვანელობდნენ გარემოს დამცველები, სამწუხაროდ ეს ასე არ არის და აქედან ყველაფერი ჩანს.
07.10.14
ნინა პირტახია