ხალის შესახებ უამრავი მითი და ცრურწმენა არსებობდა. რეალობა კი ისაა, რომ დღეს მის მოსაშორებლად სხვადასხვა კლინიკას აქტიურად მიმართავენ პაციენტები. ხალის მოცილების მიზეზი ორგვარია: ზოგი მას ესთეტიკური სილამაზისთვის იცილებს, ზოგჯერ კი მისი მოშორება აუცილებლობას წარმოადგენს.
ალბათ, ყველას გავგვიგია, რომ არსებობს საშიში ხალები. რა უნდა ვიცოდეთ მათ შესახებ, როგორ უნდა მოვუაროთ ხალებს და რა მეთოდები არსებობს მის მოსაშორებლად, ამ და სხვა კითხვებზე The Tbilisi Times გია გვარამიას კლინიკის პლასტიკური ქირურგი, ლაშა ოსეფაიშვილი ესაუბრა.
პირველყოვლისა, მინდა გკითხოთ, რა არის ხალი და რა უნდა ვიცოდეთ მის შესახებ?
– ხალი არის პიგმენტური წარმონაქმნი, რომელიც ვითარდება კანზე. ის შეიძლება იყოს შეძენილი ან თანდაყოლილი. მას სხვადასვა შეფერილობა აქვს. ასევე შეიძლება ხალი იყოს კანის დონეზე ან კანის დონიდან ამოწეული. მასში დაგროვებულია პიგმენტი მელანინი, რომელიც აძლევს მისთვის დამახასიათებელ შეფერილობას ხალს.
ხალები განსხვავდებიან ფერის, ზომის, ფორმის მიხედვით. ხშირად გვსმენია, რომ არსებობს საშიში ხალები. რას გვეუბნება ხალის გარეგნული მდგომარეობა და როგორ უნდა მივხვდეთ საშიშია თუ არა ის?
– ფერს რაც შეეეხება, სწორედ მელანინის რაოდენობა განაპირობებს. რაც უფრო ჭარბადაა მელანინი დაგროვებული, უფრო მუქი შეფერილობისაა ხალი. ვიზუალური დათვალიერებით ძალიან ბევრი ინფორმაციის მიღება შეიძლება. სასურველია, მელანინს ძალიან ცოტა რაოდენობით შეიცავდეს. რაც უფრო მუქია ხალი, უფრო დიდია რისკი მისი გადაგვარებისა. მხედვეობაში აუცილებლად უნდა მივიღოთ ხალის ფორმა, მდებარეობა, რამდენად დაკბილულია, რამდენად ერთგვაროვანი წარმონაქმნია. ასევე უნდა დავაკვირდეთ იმას, აქვს თუ არა ხალს კონცენტრირებული შეფერილობა, არის თუ არა მასზე დამატებით სხვა წარმონაქმნი. ეს შეიძლება იყოს თმა. ვიზუალური შეხედულებით ჩვენ შეგვიძლია ეჭვი მივიტანოთ ან დავადასტუროთ რაიმე, თუმცა მხოლოდ ვიზუალური დათვალიერება საბოლოო დიაგნოზის დასმის საფუძველს სამწუხაროდ არ იძლევა. სხვა გამოკვლევებიც გვჭირდება.
რა ფაქტორები იწვევს ჩვეულებრივი ხალის საშიშ ხალად გარდაქმნას? რისგან უნდა დავიცვათ ისინი, რომ საფრთხე არ შეგვიქმნან?
– მთავარი თავდაცვის მექანიზმი არის ის, რომ მაქსიმალურად მოვერიდოთ ულტრაიისფერ გამოსხივებას. ეს ეხება როგორც ჩეულებრივ მზეს, ზედმეტ გარუჯვას და დიდხანს ყოფნას მზეზე, ასევე სოლარიუმებს. განსაკუთრებით აქტიური დღის პერიოდში, 12 საათიდან 5-6 საათამდე, ულტრაიისფერ გამოსხივებას მაქსიმალურად უნდა ერიდებოდეს პაციენტი იქნება ეს თუ ზოგადად ყველა ჩვენგანი. როცა ვირუჯებით, აუცილებლია მზისგანდამცავი საშუალების გამოყენება განსაკუთრებით ისეთ ადგილებზე, რომელსაც ტანსაცმელი ვერ ფარავს. ანუ, მთავარია, მზეს მოვერიდოთ და დროულად მივაქციოთ ყურადღება თუ ვატყობთ, რომ ხალი ზომაში იმატებს, შეფერილობას იცვლის ან მასზე რაიმე წარმონაქმნი გაჩნდა. ამ შემთხვევაში უნდა მივმართოთ სპეციალისტს.
ხშირად გვსმენია, რომ მოზრდილ ასაკშიც ახალ-ახალი ხალები იჩენს თავს. ეს პროცესი რას უნდა მივაწეროთ?
-ხალები არ არის მარტო თანდაყოლილი. არსებობს შეძენილი ხალებიც. ეს ძალიან ჩვეულებრივია. ახალი ხალების გაჩენა საშიში არაა, რა თქმა უნდა, თუ ახალგაჩენილმა ხალმა ფორმა შეიცვალა და უცებ გაიზარდა, ისევე უნდა მივაქციოთ ყურადღება, როგორც თანდაყოლილ ხალს. ამ კუთხით განსხვავება არაა.
გადავიდეთ ხალის მოცილების მეთოდებზე. არასასურველი ხალების მოცილება საკმაოდ გახშირებულია ბოლო დროს. თანამედროვე მედიცინაში კანის წარმონაქმნების მოცილების რამდენიმე მეთოდი არსებობს. როგორ ხდება მათი შერჩევა სპეციალისტის მიერ კონკრეტული პაციენტისთვის და რამდენად უსაფრთხოა ისინი?
– რაც შეეხება მოცილებას, პირველ რიგში, ჯერ უნდა მოხდეს ხალის დიაგნოსტირება. არ შეიძლება პირდაპირ და ხელაღებით, გამოკვლევის გარეშე ხალის მოშორება. პირველყოვლისა უნდა დადგინდეს რამდენად სარისკოა ხალი. თანამედროვე მეთოდებს რაც შეეხება, ჩვენს კლინიკაში არის სიასკოპია, რომელიც ძალიან მაღალი სიზუსტით იძლევა ხალის დიაგნოზირების საშუალებას. თუ ამ მეთოდით ბოლომდე ვერ მოგვეცა დიაგნოზირების საშუალება, მაშის კვლევის სხვა მეთოდებიც უნდა გამოვიყენოთ.
მოცილებას რაც შეეხება, არსებობს ქირურგიული და არაქირურგიული პროცედურები, ლაზერით, რადიოტალღით. ასევე არსებობს სხვადასხვა ქიმიური საშუალებებით მოცილება, რაც ნაკლებად სასურველია. თანამედროვე მეთოდებით მოცილება არის უსაფრთხო. უბრალოდ ყველა ხალზე ხდება ინდივიდუალურ მეთოდის შერჩევა, ანუ, როდის და რა გვჭირდება. ასე, რომ მოცილების მეთოდი ბევრია.
საინტერესოა, უფრო ხშირად პაციენტებს სახის მიდამოში სურთ ხალების მოშორება თუ სხეულის სხვა ნაწილებზე? ამ შემთხვევაში განსხვავდება თუ არა ხალების მოცილების მეთოდი?
– ესთეტიკური მიზნით ხალის მოშორება უფრო იმ ადგილებიდან ხდება, რომელიც ჩანს. ამ შემთხვევაში, ალბათ, სახიდან. როცა პრობლემურია ხალი, მნიშვნელობა აღარ აქვს სხეულის რომელ ნაწილზეა. თუ ხალი ესთეტიკური კუთხით აწუხებს პაციენტს, რა თქმა უნდა, უფრო ხილული ადგილიდან იცილებს: სახიდან, ყელის არიდან და ა.შ.
ხშირ შემთხვევაში აუცილებლობას წარმოადგენს ხალის მოშორება, თუმცა არის შემთხვევები, როცა ხალს ესთეტიკური სილამაზისთვის იშორებენ. კონკრეტულ რჩევას თუ აძლევთ პაციენტებს ამ დროს და არსებობს თუ არა ისეთი ხალები, რომლებიც არ უნდა მოვიშოროთ?
– როცა ესთეტიკური სილამაზისთვის ხდება ხალის მოცილება, ეს პაციენტზეა დამოკიდეული. ყველა ხალის მოშორება შეიძლებ, უბრალოდ მთავარი პრინციპია, რომ პირველყოვლისა უნდა მოხდეს დიაგნოსტირება და მერე მოცილდს. აუცილებელია გამოვიკვლიოთ, რა ტიპის ხალია, რამდენად სარისკოა და რამდენად საშიშია.
როგორც ვიცით, ხალის მოცილების შემდეგ, სპეციალური მოვლაა საჭირო, მაგალითად, რაღაც პერიოდის განმავლობაში მზეს უნდა მოვარიდოთ ის ადგილი, რომელსაც ხალი მოშორდა. კიდევ რა რჩევებია გასათვალისწინებელი და რამდენად რთულია შემდგომი პერიოდი?
– როცა ქირურგიული მეთოდით სცილდება ხალი, ისეთივე მოვლა ჭირდება, როგორც ჩვეულებრივ ჭრილობას. არაქირურგიული მეთოდით მოცილებისას, როგორიც არის, მაგალითად, რადიოტალღა, მთავარი ისაა, რომ პაციენტი მზეს მოერიდოს, მზისგან დამცავი წაისვას. მოვლა განსაკუთრებულ სირთულეებს არ უკავშირდება.
ხალის მოშორების შემდგომ რჩება თუ არა რაიმე ნაწიბური ან ნიშანი კანზე? რამდენად ეფექტურია დღეს არსებული ხალის მოცილების მეთოდები ამ მხრივ?
– დღეს არსებული მეთოდები მაქსიმალურად მიმართულია იქითკენ, რომ, რაც შეიძლება, ნაკლებად შესამჩნევი კვალი დარჩეს. ჩვენთან რა მეთოდებიცაა, ისინი უზრუნველყოფენ იმას, რომ არანაირი კვალი არ დარჩეს, თუმცა ეს მაინც დამოკიდებულია ხალის დიაგნოზზე, სიდიდეზე, სხეულის რომელ მონაკვეთშია და რა მეთოდით ხდება მოცილება. ძალიან ხშირად ისე ვახერხებთ ხალის მოშორებას, რომ ფაქტობრივად კვალი არ რჩება.
ასევე აქტიურად იშორებენ მეჭეჭებსაც. განსხვადება თუ არა ხალის მოცილების და მეჭეჭის მოცილების პროცედურა ერთმანეთისგან?
– პროცედურა პრინციპში საკმაოდ მსგავსია. უბრალოდ, ხალი და მეჭეჭი სხვადასხვა ტიპის წარმონაქმნებია. მოცილების მეთოდი, როგორც წესი, ძალიან ჰგავს.
ბოლოს მინდა პაციენტებს მისცეთ რჩევა, რა შემთხვევაში მიმართონ ექიმს და როგორ მოუარონ არსებულ ხალებს.
– იმავეს გავიმეორებ: როცა ხალი იზრდება, ახალი ხალი ჩნდება, ძველი ზომაში იზრდება, ფერს იცვლის და უფრო მუქდება ან დამატებითი წარმონაქმნი ჩნდება მასზე, მაგალითად, თმა, ამ შემთხვევაში უნდა მიმართონ ექიმს.
მაგდა ბატიაშვილი