ვალუტის კურსის რეგულირების მექანიზმი, რომელიც “ნაციონალების” დროს გაუქმდა

“ასახავდა, თუ არა ეროვნული ბანკის მიერ გამოცხადებული სავალუტო კურსი – სავალუტო ბაზარზე არსებულ რეალურ მდგომარეობას?

(ვალუტის მოთხოვნა-მიწოდების ბალანსის შესაბამისად)

ფაქტია, რომ ნებისმიერი აქტივის (და მათ შორის სავალუტო კურსის) ე.წ. „საბაზრო ფასი“ (რომელიც თავის თავად „სამართლიან“ ფასს გულისხმობს) ყალიბდება მაშინ, როდესაც ხდება მოთხოვნა-მიწოდების კონცენტრაცია და წარმოდგენილია მრავალი მონაწილე, რომელთა შორის, ცალკეული მონაწილის (ან ურთიერთშეთანხმებული მონაწილეთა ჯგუფის) ზეგავლენა საბაზრო ფასის ჩამოყალიბებაზე – შეუძლებელია!

ამის კარგი მაგალითია – აუქციონების ჩატარების პრინციპი, სადაც ცხადდება აქტივის საწყისი ფასი და ყიდვაზე მიღებული განაცხადების მიღება, ხორციელდება ე.წ. „ფასის ცვლილების მინიმალური ბიჯის“ გათვალისწინებით.

2006 წლამდე, სავალუტო კურსის ფორმირება ხდებოდა თბილისის ბანკთაშორისი სავალუტო ბირჟის სავაჭრო სისტემის მეშვეობით.

მოკლედ წარმოგიდგენთ სავალუტო კურსის ჩამოყალიბების – ტექნიკურ ნაწილს.

სავალუტო ბირჟაზე, სავალუტო კურსის ჩამოყალიბება ხდებოდა ე.წ. – „ფრანქფურტის მეთოდით“, რომელიც ითვალისწინებდა, „საკურსო მაკლერის“ მიერ, კომერციული ბანკებისგან – ვალუტის ყიდვაზე და გაყიდვაზე „სასტარტო“ განაცხადების მიღებას, წინა სავაჭრო დღის კურსის გათვალისწინებით.

შემდგომში ხორციელდებოდა კურსის ცვლილება – ვალუტაზე მოთხოვნა-მიწოდების ბალანსის მდგომარეობის მიღწევამდე.

შესაბამისად, უკვე შეცვლილი კურსის შედეგად, (მოთხოვნა-მიწოდების ბალანსის მიღწევის მომენტისათვის) – ფიქსირდებოდა გარიგებების მაქსიმალური მოცულობა (შესაბამისად ახალი კურსით).

კურსის ფორმირების აღნიშნული მეთოდის (როგორც ყველაზე ობიექტური და სამართლიანი მეთოდის) გამოყენება, რეკომენდირებული იყო სავალუტო ფონდის ტექნიკური მისიის მიერ!

სხვათა შორის ესეთი მეთოდის გამოყენებით კურსის დადგენა – პირველ რიგში იყო ეროვნული ბანკის ინტერესებში, იმდენად რამდენადაც, ეროვნული ბანკს ჰქონდა შესაძლებლობა, რომ განესაზღვრა აშშ დოლარის ან ლარის ინტერვენციების ოპტიმალური დონე.

საერთოდ სამართლიანი (და საბაზრო) სავალუტო კურსის ფორმირება შეიძლება მოხდეს მხოლოდ შემდეგი პირობების აუცილებელი დაცვის შემთხვევაში:

1. გონივრული (შედარებით მოკლევადიანი) პერიოდის განმავლობაში – ვალუტაზე მოთხოვნა-მიწოდების კონცენტრაციის უზრუნველყოფა;

2. ვაჭრობის მონაწილეების მაქსიმალური რაოდენობა და კურსის დაფიქსირებისათვის (და ოფიციალური კურსის გამოცხადებისათვის) – ვაჭრობის დადგენილი მინიმალური მოცულობების მიღწევის აუცილებლობა;

3. რეგისტრირებული (დადებული) გარიგებების აუცილებელი შესრულების უზრუნველყოფა;

4. კურსის ჩამოყალიბების შედეგების ტრანსპარენტულობა (გამჭვირვალობა);

დღეს არსებული სავალუტო კურსის ფორმირების პრინციპი (ე.წ. “Bloomberg“-ის სავაჭრო სისტემაში) არ ითვალისწინებს ზემოთაღნიშნულიდან – არც ერთ პრინციპს!

დასკვნების გაკეთება – თქვენთვის მომინდია!” – წერს საკუთარ ფეიზბუქ გვერძე საინვესტიციო ექპერტი ვახტანგ ხომიზურაშვილი.