ჩაი-უნივერსალური სასმელია, როგორც ხალხში ამბობენ „ასი დაავადების წამალი“. ჩაის სამშობლოში-ჩინეთში თავდაპირველად ჩაი გამოიყენებოდა, როგორც წამალი და შედარებით გვიან დაიწყეს მისი გამოყენება, როგორც ჩვეულებრივი სასმლის. როგორც ჩანს ეს ისტორია მშვენივრად იცოდა, ქარული ჩაის, დეკას მწარმოებელმა კოოპერატივმა „არაგველებმა“, რადგან მათ ისეთი ჩაის წარმოება გადაწყვიტეს, რომელიც სამკურნალო თვისებებითაც გამოირჩევა.
როგორც სამედიცინო ლექსიკონშია განმარტებული დეკა-კავკასიისა და უპირატესად სამხრეთ კავკასიის ალპურ რეგიონში ხარობს. მისი სამკურნალო თვისებები უძველესი დროიდანაა ცნობილი და მას საუკუნეების განმავლობაში მოიხმარდა კავკასიის მაღალმთიანეთის მოსახლეობა.
გარდა იმისა, რომ დეკას არაჩვეულებრივი სამკურნალო თვისებები აქვს, სასოფლო სამეურნეო კოოპერატივმა „არაგველებმა“ აღმოაჩინეს, რომ თურმე დეკა არაჩვეულებრივი გემოთი და არამოატითაც გამოირჩევა. სწორედ ამიტომ გადაწყვიტეს, დუშეთის რაიონის სოფელ ბარისახოში, მცენარეული ჩაის გადამამუშავებელი საწარმო შეექმათ. ჩაის წარმოების წამოწყების დეტალებზე და სამომავლო გეგმებზე „თბილისი თაიმსს“ კოოპერატივი „არაგველების“ თავმჯდომარე ნათია ფსუტური ესაუბრა.
როგორ დაიწყეთ საქმიანობა, როგორ გაგიჩნდათ იდეა ველური მცენარეებისგან მიგეღოთ საოცარი არომატისა და სამკურნალო თვისებების მქონე ჩაი?
– ჩვენს ოჯახს საკმაოდ დიდი ხნის გამოცდილება აქვს სამედიცინო სფეროში, კერძოდ, ველური მცენარეების სამკურნალო თვისებებს იცნობენ არაჩვეულებრივად. ამიტომ, ჩვენი ოჯახი წლების წინ ბუნებრივი მცენარეებისგან ამზადებდნენ წამლებსა და სხვადასხვა ნაყენს. პირველად 2014 წელს, ჩამოვაყალიბეთ სასოფლო სამეურნეო კოოპერატივი- „არაგველები“, სადაც თავდაპირველად მხოლოდ რძის პროდუქტები გვქონდა. ეს ერთგვარი ოჯახური ბიზნესის სახეს ატარებდა, რადგან კოოპეტარატივში გაწევრინაბეული ვართ 5 მონათესავე ოჯახი. ერთი წლის წინ, ჩემს მეუღლეს გაუჩნდა იდეა, შეექმნა დეკას ჩაი, რომელიც საქართველოსა და შესაძლოა მთელს მსოფლიოში იქნებოდა ერთადერთ ჩაი, რომელიც მთლიანად ველური მცენარეებიგან დამზადდებოდა. შევთავაზეთ კოოპერატივის დანარჩენ წევრებსაც. მათაც, რა თქმა უნდა, მოეწონათ ეს აზრი.
როგორ შეძელით ინვესტიციების მოძიება?
– საკმაოდ ძნელია აიღო მოცვი, გააშრო, ბაარზე გაიტანო და გაყიდო. მიუხედავად მისი სამკურნალო და სასარგებლო თვისებებისა. ამიტომ დავიწყეთ ფიქრი, რომ შეგვექმნა რაიმე საწარმო, რომელშიც მოხდებოდა ნედლეულის გადამუშავება. მოგეხსენებათ, ამისთვის დიდი თანხები იყო საჭირო, ამიტომ სულ მალე დავიწყეთ გრანტების მოძიება. სოფლის მეურნეობის სამინისტროში ვიზიტის შემდეგ, მათ გვირჩიეს რომ მიგვემართა სოფელ მისაქციელში არსებული სოფლად თემთა განვითარების სააგენტოსთვის, რომელიც მსგავს პროექტებს აფინანსებდა. მივედით, გავესაუბრეთ, რაიმე ინოვაციური უნდა შეგვეთავაზებინა. ჩვენც შევთვაზეთ, რომ საუკეთესო იქნებოდა ველური მცენარეებისგან შეგვექმნა ჩაი, რომელსაც დავამზადებდით „დეკისგან“. ასევე მინდა აღვინიშნო, რომ კავკასიური დეკა ენდემური სახეობაა, რომელიც არსად არ გვხვდება და შესაბამისად მისი გამოყენებაც ამ კუთხით ცნობილი არაა.
რამდენ ლარს შეადგენს პროექტის ღერებულება?
– როგორც უკვე მოგახსენეთ, მას შემდეგ რაც სოფლად თემთა განვითრების სააგენტოს შევთავაზეთ რომ ჩვენ დავამზადებდით დეკას ჩის და მას შევურევდით სხვადასხვა მცენარეებს, მათ პროექტი დაგვიფინანსეს. საბოლოოდ ჩვენი პროექტისთვის გვჭირდებოდა 131 ათასი ლარი, აქედან სამოცდათოთხმეტი პროცენტი (80 ათას ლარამდე) დაგვაფინანსა სოფლად თემთა განვითრების სააგენტომ, ხოლო ოცდაექვსი პროცენტი იყო ჩვენი თანამონაწილეობა. ამ ფულით სოფელ ბარისახოში, ავაშენეთ საშრობი შენობა, რომლის გახსნაც შევძელით 2016 წლისთვის. დღეს შონობაში არის მცირე ოფისი, სამრეცხაო, საშრობი. გვაქვს მცირე დამფასოებელი, რომელიც გვიწონის გრამებს, ხოლო შეფუთვა ხდება ხელით.
რამდენი სახის ჩაის წარმოებას აპირებთ და თავდაპირველად სად მოხდება ჩაის გავრცელება?
– ჩვენ ვაპირებთ გამოვუშვათ 9 სახეობის ჩაი. დავამზადებთ სხვადასხვა მცენარის სინთეზით, თუმცა ძირითადად წამყვანი დეკა იქნება. უბრალოდ ჩაიში შემავალი თითოეული მცენარე იქნება ველური. 5 სახეობის ჩაის კოლოფის დიზაინი უკვე დავასრულეთ და 4 სახეობის დასრულებასაც ვგეგმავთ რამდენიმე დღეში. ამ ეტაპზე ვფიქრობთ, 2000 კოლოფი გამოვუშვათ. თავდაპირველად, ვაპირებთ, რომ ცხრავე სახეობა არ შევიტანოთ ბაზარზე და შემდეგ დავამატოთ სხვადასახვა სახეობები. ვფიქრობთ, ეს სიახლე იქნება ქართული ბაზრისა და მომხმარებლისთვის.
გეგმავთ თუ არა გაფართოვებას და აპირებთ თუ არა ჩაის გატანას ექსპორტზე?
– ჯერჯერობით, დეკას ჩაი თბილისის მასშტაბით გამოჩნდება ქსელში. თუმცა გაზაფხულისთვის, ვაპირებთ, რომ მთელი საქართველოს მასშტაბით გავრცელდეს. ასევე ვგეგმავთ, რომ მომავალში ჩაის ექსპორტზეც ვიფიქროთ. ამიტომ შეფუთვის პირველ გვერდზე არის ქართული წარწერები, ხოლო მეორე მხარეს, იქნება წარწერები ინგლისურად. სადაც არის დეტალური თარგმანი, იმის შესახებ, თუ რა სამკურნალო თვისებები აქვს დეკას ჩაის. ვფიქრობ, ამის პრობლემაც არ უნდა შეგვექმნას, რადგან დეკას ჩაის აქვს ყველა ის საჭირო თვისება, რომელიც დააკმაყოფილებს მსოფლიო ბაზარს. მინდა ასევე აღვნიშნო, რომ დაცულია სურსათის უვნებლობა და ყველანიარი სტანდარტი.
რა ეღირება დეკას ჩაი და რამდენად ხელმისაწდომი იქნება ის მოსახლეობისთვის?
– 50 გრიანი კოლოფის საწყისი ფასი 4 ლარი იქნება. თუმცა ყველა სახეობის ჩაის ერთი ფასი არ ექნება. ჩვენს ცხრა სახეობაში არის ისეთი ბალახები, რომელიც საკმაოდ ძნელად მოსაპოვებელია. მაგალითად, დეკა და ველური მოცვი, ამიტომ მისი ფასი უფრო მაღალი იქნება, იმ ჩაისთან შედარებით, რომელშიც დამატებული იქნება ასკილი, რომლის მოპოვეც შედარებით მარტივია. საწყისი ფასი ოთხი ლარიდან დაიწყება. საკმაოდ ძნელად მოსაპოვებელი მცენარეა და ეკოლოგიურად სუფთაა, ამიტომ, ვფიქრობთ, ფასიც შესაბამისი ექნება.
არის თუ არა საქართველოში ნედლეულის საკმარისი რაოდენობა?
– საქართველოში ნამდვილად არის ნედლეულის საკმარისი რაოდენობა. ჯერჯერობით უშუალოდ ჩვენი რეგიონიდან მოგვაქვს ნედლეული, თუმცა მოთხოვნის გაზრდის შესაბამისად მოხდება საქართველოს ტერიტორიაზე არსებული სხვადსახვა მთიანი რეგიონის ათვისებაც. ვფიქობთ, ამ მხირვ პრობლემა ნამდვილად არ შეგვექმნება.
როდის გამოჩნდება დეკას ჩაი ბაზარზე?
– მართლია, საცდელად ჩვენივე დაფასოებით დეკას ჩაი, გავიტანეთ გამოფენა-გაყიდაზე, „დიდუბის პავილიონსა“ და სხვადასხვა მსგავს გამოფანაზე. თუმცა ოფიციალურად ქსელში იანვრის ბოლოს, ან თებერვლის დასაწყისში გამოჩნდება. ამჟამად რამდენიმე ათასი კოლოფის ნედლეული დამუშავებული გვაქვს, მხოლოდ შეფუთვას და ბაზარზე გასვლას ელოდება. საქართველოში მსგავსი ჩაი პირველია.
როგორ ფიქრობთ, რამდენად შეძლებს კონკურენცია გაუწიოს ბაზარზე არსებულ უკვე საკმაოდ ცნობილი კომპანიების ჩაის?
– ვფიქრობ, რომ კონკურენტუნარიანი იქნება საქართველოს ბაზარზე. ქართველი მოსახლეობის საკმაოდ დიდმა ნაწილმა იცის დეკას სამკურნალო და სასარგებლო თვისებების შესახებ. ვფიქრობთ, როდესაც ისინი ნახავენ ქსელებში დეკას ჩაის, აუცილებლად გახდებიანიან ჩვენი მომხმარებლები. რადგან, როგორც უკვე გითხარით, საინტერესო თვისებებით გამოირჩევა ეს მცენარე- გამოყოფს ტოქსინებს, ამაგრებს ძვლებს, აქვს დამამშვიდებელი თვისება. ასე რომ, ეს იქნება ჩაი, რომელსაც სასიამოვნო გემოსთნ ერთად, ექნება არაერთი სამკურნალო თვისებაც.
მარიამ ლეკიაშვილი