იუდაიზმის წმინდა წიგნები

იუდაიზმი ეფუძნება ბიბლიურ წიგნს – თანახს, რომელიც სამი ნაწილისგან შედგება. სახელწოდება თანახი წარმოადგენს აბრევიატურას. თ-თორა (მოსეს რჯული/ ხუთწიგნეული), ნ-ნაბიიმ (წინასწარმეტყველნი), ხ-ქეთუბიმ (წერილნი).

სხვადასხვა ქვეყანაში გაფანტული ებრაელობის რელიგიურ, საოჯახო და საზოგადოებრივ ცხოვრებას, გარდა რჯულის ფუძემდებლური წიგნისა (თორა), აწესრიგებს თაობიდან თაობამდე ზეპირად გადმოცემული აგადა (ლეგენდები ბიბლიურ პერსონაჟებზე, იგავები და შეგონებები, ფილოსოფიურ-თეოლოგიური მოსაზრებანი…) და ჰალახა (ავტორიტეტული ნორმატიული დებულებები). აგადა და ჰალახა, საბოლოოდ, ჩაწერილი იქნა და მათ შეადგინეს თალმუდის ერთი ნაწილი.

თორასთან ერთად იუდაიზმის ფუძემდებლური წყარო შეიქნა თალმუდი (ზოგადად, თორის კომენტარები, სიტყვა ნიშნავს „მოძღვრებას“), რომელიც წარმოადგენს მრავალი თაობის რელიგიურ-სამწერლო მოღვაწეობის ნაყოფს. მისი ძირითადი ნაწილებია მიშნა („განმეორება“), ე.წ. ზეპირი თორა და გემარა („განსრულება“). მიშნა შედგება ბრძენთა ლაკონიური გამონათქვამებისგან, რომლებიც განმარტავენ თორის ამა თუ იმ ადგილს, ხოლო გემარა, თავის მხრივ, განმარტავს მიშნას, მის, ხშირ შემთხვევაში, ბუნდოვან კომენტარებს და საგრძნობლად აღემატება მას მოცულობით.

მასალა მოამზადა: თორნიკე ყრუაშვილმა.