ანჩისხატი ეწოდება უფლის ხელთუქმნელ ხატს, რომელიც თბილისში დაახლოებით მე-17 საუკუნეში ჩამოაბრძანეს, მას შემდეგ, რაც ტაო-კლარჯეთის გარკვეული ნაწილი თურქების ხელში გადავიდა. ქრისტიანული სიწმინდეები ჯერ სამცხე-ჯავახეთში გადმოიტანეს, იქიდან კი საქართველოს სხვადასხვა მხარეს შეაფარეს.
ხატის ისტორია ასეთია: ხატის შექმნის ისტორია ასეთია: ქრისტეს ამქვეყნიური ცხოვრების დროს, ედესის მთავარი ავგაროზი უკურნებელი სენით გახდა ავად. მან შეიტყო, რომ იერუსალიმში დიდი წინასწარმეტყველი იესო, რომელიც ყოველგვარ სენს კურნავდა და ასეთი წერილი გაუგზავნა მას: „მესმის შენთვის და კურნებთა შენთათვის, რამეთუ ვითარმედ თვინიერ წამლისა იქმ კურნებათა და სიტყვითა ოდენ ბრმათა ხედვასა მიმადლებ, მკელობელთა (კოჭლთა) სვლასა და ყრუთა სმენასა. ამიტომ ვთვლი, რომ შენ ან ღმერთი ხარ, ან ძე ღმრთისა, ჩვენთვის ზეციდან გადმოსული, ამისთვის მთხოვნელი ვარ, რათა მოხვიდე ჩემდა და განკურნო სნეულება ჩემი“. და იმასაც ახსენებდა ავგაროზი, რომ ქრისტეს ებრაელები სდევნიდნენ და სთხოვდა, ჩასულიყო ედესში, სადაც ხელს ვერავინ ახლებდა და ავგაროზსაც განკურნავდა. მთელ მსოფლიოში ცნობილია ქრისტეს ეს ერთადერთი წერილი, რომელიც გაუგზავნა წარმართ ავგაროზს, რადგანაც ავგაროზმა უნახავად ზუსტად ამოიცნო, რომ ქრისტე იყო ძე ღვთისა. (ქრისტეს პასუხი ავგაროზის წერილზე) იესოს წერილის მიღებით ბედნიერმა ავგაროზმა მოინდომა, რომ მაცხოვრის ხატი ჰქონოდა. ამიტომ მან გაგზავნა მხატვარი ანანია, რათა გამოეხატა უფლის სახე, მაგრამ ანანიამ ვერ შესძლო ავგაროზის დავალების შესრულება. ბოლოს ანანია ბორცვზე ავიდა და იქიდან ცდილობდა დაეხატა მოწაფეებით გარშემორტყმული იესო. იესომ შეამჩნია მხატვარი, დაუძახა და ჰკითხა, რა მიზანი ჰქონდა მის აქ ყოფნას. მხატვარმა სიმართლე მოუთხრო. მაშინ იესომ ანანიას გამოართვა ტილო, რომელზეც უნდა დაეხატა, დაასველა და სახეზე მიიდო. ტილოზე გადავიდა მაცხოვრის სახის გამოსახულება. ასე შეიქმნა მაცხოვრის ხელთუქმნელი ხატი.
ანჩისხატს არაერთ სასწაულს მიაწერენ და მიიჩნევა, როგორც ქრისტიანების უდიდესი სიწმინდე და მცველი.
მასალა მოამზადა: თორნიკე ყრუაშვილმა
