თბილისი მერიოტში 14 ნოემბერს გაიმართა ეკონომიკური ფორუმი თემაზე – „ქართული ღვინის ეკონომიკა – გამოწვევები და საფრთხეები მსოფლიო ბაზარზე“. ახალგაზრდა ანალიტიკოსთა და მეცნიეართა დარბაზმა „დოქტრინა“ ფორუმზე უახლესი კვლევის შედეგები წარმოადგინა.
შეხვედრაზე წარმოდგენილი იყო ქართული ღვინის ექსპორტის შედარებითი ანალიზი მის უშუალო კონკურენტებთან მიმართებაში. ანალიზში განხილული იყო – ქართული ღვინის ფასი, რაოდენობა და ქვეყნის წლიური შემოსავალი.
ფორუმზე ყურადღება გამახვილდა ქართული ღვინის ექსპორტის დინამიკაზე. როგორც ირკვევა, ღვინის ექსპორტში მნიშვნელოვანი ჩავარდნა მოხდა 2006 წელს, როდესაც რუსეთის ბაზარი ჩაიკეტა. 2006-2012 წლებში სამწუხაროდ ვერ მოხერხდა ქართული ღვინის საერთაშორისო ბაზრების არსებითი დივერსიფიცირება და მსოფლიოს სხვადასხვა ბაზრების ეფექტური ათვისება. განსაკუთრებით ძლიერი ჩავადნა ფიქსირდება 2007-2010 წლებში, ხოლო 2012 წელს ქართული ღვინის ექსპორტი 2005 წლის მაჩვენებლის მხოლოდ 2/3-ს შეადგენდა. 2013 წელს რუსეთის ბაზრის გახსნის შემდეგ საქართველოდან 128 მლნ აშშ დოლარის ღირებულების 35906 ტონა ღვინის ექსპორტი განხორციელდა, რაც ღირებულებით გამოსახულებაში თითქმის 2-ჯერ, ხოლო ნატურალურ გამოსახულებაში 77.6 პროცენტით აღემატება 2012 წლის ანალოგიურ მაჩვენებელს.
2013 წელს საქართველო ღვინის ექსპორტის სიდიდის მიხედვით, 128 მლნ აშშ დოლარით, მსოფლიოში 21-ე ადგილზე გავიდა, და 22 მილიონი დოლარით ჩამორჩა მეოცე ადგილზე გასულ მოლდავეთს.
აღსანიშნავია, რომ ღვინის რეექსპორტს მიხედვით საქართველო მსოფლიოში 4 ადგილზეა (2013). გასულ წელს ჩვენი ქვეყნიდან 2,7 მლნ დოლარის ღირებულების ღვინის რეექსპორტი განხორციელდა.
როგორც ირკვევა, პოსტსაბჭოთა ქვეყნების ბაზრებზე საქართველოს ყველაზე ძლიერ კონკურენციას მოლდავეთი უწევს. განსაკუთრებით თვალსაჩინოა მოლდავეთის უპირატესობა ბელოსუსის და ყაზახეთის ბაზრებზე , სადაც ბაზრის ნახევარზე მეტი მოლდავეთს უჭირავს. ბელორუსში ქართული ღვინის ექსპორტი მოლდავურს 6-ჯერ ჩამორჩება, ხოლო რუსეთსა და ყაზახეთში 2-ჯერ.
ფორუმზე ხაზი გაესვა მოლდოვეთის წარმატების მაგალითის შესწავლის აუცილებლობას. როგორც ირკვევა, მოლდავური წარმოების ღვინო გამოირჩევა ალკოჰოლის შედარებით მაღალი შემცველობით და უმეტესწილად ტკბილი ან/და ნახევრადტკბილი ღვინოები კატეგორიაში გადის. საქართველოში კი პირიქით, ძირითადად მშრალი ღვინის წარმოება ხორციელდება, რომელიც უპირატესად რქაწითელის ჯიშის ყურძნისგან მზადდება.
შეხვედრაზე გამოითქვა მოსაზრება, რომ აუცილებელია 500-მდე მივიწყებული ქართული ჯიშის ვაზის კვლევა, რომ შეირჩეს და განაშენიანდეს ისეთი ტიპის საღვინე ჯიშები, რომელიც მოლდავურს გაუწევს კონკურენციას პოსტსაბჭოთა ქვეყნების ბაზებზე.
ფორუმზე ბიო-ღვინოს წარმოების გაზრდის აუცილებლობაზეც ისაუბრეს. როგორც სპეციალისტმა, ბატონმა თენგიზ ჯალიაშვილმა განაცხადა, საქართველოს ამ მხრივ დიდი აუთვისებელი პოტენციალი აქვს. აგრეთვე ყურადღება გამახვილდა გადამუშავებული ყურძნის ნარჩენისაგან ძვირადღირებული ზეთის წარმოების პერსპექტივაზე, რასაც დღემდე საქართველოში ყურადღება არ ექცევა. ბატონი თენგიზის განცხადებით ამ გზით შეგვიძლია საგრძნობლად გავზარდოთ ქართული ღვინის მწარმოებლის შემოსავალი.
ფორუმს ესწრებოდნენ ეკონომიკის ექსპერტები, ღვინის ექსპორტიორი კომპანიების წარმომადგენლები და დაინტერესებული მხარეები, მათ კვლევის შედეგებისა გარდა განიხილეს ისეთი ქვეყნების ღვინის საექსპორტო პოლიტიკა, როგორიცაა რუსეთი, უკრაინა, ყაზახეთი და გერმანია და სხვა. კვლევის პრეზენტაციის დასრულების შემდეგ მონაწილე მხარეებმა შესაბამისი რეკომენდაციები და შენიშვნები გაცვალეს. შეხვედრა დისკუსიის ფორმატში წარიმართა.
ეკონომიკის დოქტორ, ბატონი რევაზ ლორთქიფანიძის განცხადებით საჭიროა ფასების რეგულირება. „ქართული ვაზის ისტორული დანიშნულება ყველას კარგად მოეხსენება, დღევანდელ დღეს ჩვენ რომ ვუყურებთ ექსპორტ იმპორტის ურთიერთობებს, ძალიან პროგრესული ძვრები შეინიშნება, მაგრამ ჯერ კიდევ ძალიან საგანგაშოდაა მდგომარეობა და მის გამოსწორების ერთადერთ გზად მიმაჩნია ოპერაცია, მექანიზაცია და შემდგომ ფასის მკვეთრი შემცირება. ვინაიდან ჩვენი მაღალხარისხოვანი ვაზის ჯიშები მაღალი ფასის გამო ვერ მკვიდრდება მეზობელ ქვეყნების და შორეულ ბაზრებზე.“
როგორც ქალბატონმა გვანცა გვიჩიამ ფორუმზე განაცხადა, კვლევის შედეგებში ნათლად გამოჩნდა ქართულ ღვინოს რა პოზიციები გააჩნია საექსპორტო ბაზარზე. მისი განცხადებით ღვინის მწარმოებლები ისეთ საექსპორტო ბაზრებს უნდა მოარგონ, სადაც ქართული ღვინის უნიკალურობა იქნება აქცენტური.
ეკონომიკის ექსპერტ ირაკლი ზარქუამ კი ყურადღება ღვინის ბიზნესში ხელისუფლების როლზე გაამახვილა. „ბოლო რამდენიმე წელია ხდება რთველის სუბსიდირება. მთლიანობაში მთავრობამ ამ სექტორის გამოცოცხლება მოახდინა. ყველაზე მნიშვნელოვანი მომენტი იყო ის, რომ ხელისუფლებამ თავისი ზომიერი პოლიტიკით შეძლო რუსეთის ბაზრის დაბრუნება, რამაც რა თქმა უნდა ასახვა პოვა როგორც შემოსავლებზე, ასევე ექსპორტის წილის რამოდენიმეჯერ გაზრდაზე, თუმცა აქვე დავძენდი, რომ არ შეიძლება ხელისუფლებამ მუდმივად სუბსიდირება გაუწიოს ამ სექტორს. ეს გრძელვადიან პერსპექტივაში ჩემის აზრით აზრს დაკარგავს, რადგან გარკვეულწილად ეს „დათვური სამსახურია“ ამ სექტორისთვის.“ მისი განცხადებით, ხელისუფლებამ უნდა განახორციელოს ღვინის ხარისხის მონიტორინგი და ღვინის მწარმოებლებს სწორად შერჩეულ ბაზრებზე გასვლაში დაეხმაროს.
შეხვედრაზე მოწვეულნი იყვნენ სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ღვინის სააგენტოს წარმომადგენლებიც. ორგანიზატორები აცხადებენ: “სამწუხაროა, რომ ასეთ ღონისძიებებს პასუხისმგებლობით არ ეკიდებიან შესაბამისი სამთავრობო უწყების წარმომადგენლები. დღევანდელ შეხვედრას ესწრებოდნენ ექსპერტები, ბიზნესის წარმომადგენლები. იმისთვის, რომ ჯანსაღი აზრთა გაცვლა მომხდარიყო აკლდნენ შესაბამისი სამთავრობო უწყების წარმომადგენლები, ვინც უშუალოდ ამ თემაზე მუშაობენ. ვესაუბრეთ და უნდა მობრძანებულიყო ქალბატონი თამთა ყველაიძე. პირველივე ინფორმაციის მოწოდებაზე დაგვთანხმდნენ და დაადასტურეს, რომ ფორუმს დაესწრებოდნენ, თუმცა ხედავთ, რომ აქ არ არიან. ხვდებით ალბათ პასუხისმგებლობის დონეს და დამოკიდებულებას.” – აცხადებენ დოქტრინაში