ევროკომისიამ ფრინველის ვირუსის, ე.წ „ქათმის გრიპის“ მასშტაბების გაზრდის შესახებ სასწრაფო განცხადება გაავრცელა. განცხადებაში ნათქვამია, რომ კომისიამ დაიწყო თავდაცვითი და უსაფრთხოების ღონისძიებების გატარება ევროპის კონტინენტზე. ვირუსის გავრცელების პოტენციურ ქვეყნებში კონკრეტული რეკომენდაციები უკვე გადაგზავნილია. ევროკომისიამ აღნიშნული გადაწყვეტილება მას შემდეგ მიიღო, რაც ნოემბრის თვეში ვირუსის რამდენიმე ფაქტი დაფიქსირდა. განცხადებაში განსაკუთრებული ყურადღება გამახვილდა დიდ ბრიტანეთსა და ნიდერლანდებზე, რომლებიც კომისიის შეფასებით ვირუსის ეპიდემიის ზღვარზე დგანან.
„ქათმის გრიპის“ გავრცელების ახალ ნაკადს წლის დასაწყისში ვარაუდობდნენ. ჰიპოთეზა მას შემდეგ გამოითქვა, რაც თებერვალში მოულოდნელად, გრიპმა ჩინელი ფერმერი ქალის სიცოცხლე იმსხვერპლა. ჩინეთში თავდაპირველად, ივარაუდეს, რომ ქალის გარდაცვალების მიზეზი ფრინველის ვირუსი არ იყო, თუმცა სამკვირიანი ექსპერტიზის შემდეგ დადგინდა , რომ 73 წლის ქალბატონის სიკვდილი H5N1 ვირუსმა განაპირობა, რომელითაც იგი შინაური ქათმების ფერმაში დაავადდა.
ექსპერტების განცხადებით, გაურკვეველია სად არის ვირუსის პირველწყარო. მან ერთდროულად იფეთქა, რამდენიმე კონტინენტზე. ნოემბრის თვეში ჩინეთის სხვა პროვინციაში კიდევ ერთი პირს დაუფიქსირდა ვირუსი.
დასავლელმა მეცნიერებმა კვლევებით დაადგინეს, რომ ქათმის ვირუსის ახლად დაფიქსირებული შტამი ადრე არ გამოვლენილა.
ევროკომისიის აღნიშნულ განცხადებაში ნათქვამია,რომ ექსპერტები ახალი შტამის შესწავლას იწყებენ და ფიქრობენ, რომ ვირუსმა შესაძლოა მუტაცია განიცადოს და ადამიანიდან ადამიანზე გადავიდეს, თუმცა საბედნიეროდ, ამის მეცნიერული ან ფაქტობრივი დასკვნა ჯერჯერობით არ არსებობს და იგი მხოლოდ ვარაუდის დონეზეა.
რეკომენდაციაში ნათქვამია, რომ იმ კონკრეტულ ტერიტორიებზე, სადაც დაფიქსირდა ქათმის ვირუსით ფრინველთა სიკვდილიანობა დაუყონებლივ უნდა განადგურდნენ სხვა ფრინველებიც. ამასთანავე, დაუშვებელია ამ ტერიტორიებიდან ფრინველის ხორცის გაყიდვა, ჩაბარება ადგილობრივ ბაზრებზე. ჰოლანდიის მთავრობის განცხადებით, ისინი აღნიშნულ რეკომენდაციებს აუცილებლად გაითვალისწინებენ, რადგან ქვეყანაში ფრინველის ვირუსის გავრცელების სერიოზული კერა უკვე არსებობს. ევროკომისიის ამ ღონისძიებების ამოქმედებამდე, ჰოლანდიამ უკვე გადადგა რამდენიმე სერიოზული ნაბიჯი ვირუსთან საბრძოლველად. ქვეყანაში ვირუსი 16 ნოემბერს დაფიქსირდა, როდესაც ერთ-ერთი სოფელის ფერმაში, რამდენიმე ქათამი მოკვდა. ფერმაში ვირუსის გავრცელების მომენტში 150 000 ქათამი იზრდებოდა. ადგილობრივმა ხელისუფლებამ ევროკავშირის სანიტარული სტანდარტების შესაბამისად ქათმების განადგურება და ფერმის დეზინფიცირება გასულ კვირას დაიწყო. სანიტარულმა სამსახურმა მეზობლად მდებარე ფერმების შემოწმება დაიწყო, ასევე აკრძალა ამ რეგიონებიდან კვერცხის, ქათმისა და სხვა პროდუქციის გატანა.
სანიტარული სამსახურის განცხადებით, გრიპის ახალი ტალღა შესაძლოა უკავშირდებოდეს გადამფრენ გარეულ ფრინველებს, რომლებიც სამხრეთისკენ მიფრინავენ ან გერმანიაში დაღუპულ ჩიტებს, რომელთა სპეციალიზირებული გამოკვლევა ოქტომბრის თვეში არ მოხდა. ევროკომისიის განცხადებით, ამ კონკრეტული შემთხვევების შესაძლო კავშირზე კვლევა უკვე დაწყებულია: „ჩვენი ღონისძიებების მიზანია ვირუსის გავრცელების მასშტაბების სწრაფი შემცირება, დაავადების კონტროლი და სასწრაფო პრევენცია. აუცილებლად უნდა აიკრძალოს ფრინველის პროდუქტის წარმოება და შეიქმნას თავდაცვითი ზონები. არ უნდა გავრცელდეს ვირუსი ევროპის სხვა ქვეყნებში. ჩვენ ვიმედოვნებთ, რომ დიდი ბრიტანეთი და ნიდერლანდები ხელს შეუწყობენ აღნიშნული ღონისძიებების ზედმიწევნით გატარებას.“ – ნათქვამია განცხადებაში.
ჰოლანდიაში მზადყოფნას გამოთქვამენ, თუმცა აღმოსავლეთში ფიქრობენ, რომ მათთვის ეს პროცესი ორმაგად მტკივნეული იქნება, იგი ხომ მსოფლიოში მეორე, უმსხვილესი სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის მწარმოებელი ქვეყანაა. სანიტარული სამსახურის მიერ გავრცელებულ განცხადებაში ნათქვამია, რომ ვირუსი ადამიანს მხოლოდ ფრინველთან ახლო კავშირის შემდეგ გადაეცემა, ამიტომ ისინი ფერმერებს საკუთარ ფერმებში სასწრაფო სანიტარული ზომების გატარებისკენ მოუწოდებენ.
ქათმის ვირუსი პირველად, მე-19 საუკუნეში იტალიაში დაფიქსირდა. იგი ამჟამად, კლასიკური ჭირის ფორმით იშვიათად გვხვდება, თუმცა უფრო ხშირად რეგისტრირდება ახალი შტამებით. გრიპის შესწავლა 1902 წელს დაიწყო და დღემდე, კვლევებს მსოფლიოს წამყვან ლაბორატორიებში განაგრძობენ . ადამიანური ზარალის გარდა, ეკონომიკური ზარალიც საკმაოდ დიდია, მისით დაავადებული ფრინველთა 5%-20%-ი კვდება. გრიპით ავადდება ყველა სახის, ჯიშისა და ასაკის შინაური და გარეული ფრინველი.
მეურნეობაში ფრინველის გრიპის აღმძვრელი შეიძლება მოხვდეს საკვებით, ინვენტარ–მოწყობილობით. ამ მხრივ, მეცნიერების აზრით, განსაკუთრებით საშიშია არადეზინფიცირებული საბრუნავი ტარა, რომელსაც გადააქვს ფრინველის ხორცი და კვერცხი.
მეცნიერების განცხადებით, დაავადების პირველი შემთხვევბი გვხვდება წიწილასა და დასუსტებულ ზრდასრულ ფრინველში. განსაკუთრებით არასრულფასოვანი კვების, ტრანსპორტირების და შემჭიდროვებულად გამოზრდის დროს. ქათმის დასუსტებულ ორგანიზმში ვირუსის პასაჟირებით იზრდება ვირუსის ვირულენტობა და შემდგომში ავადმყოფობა ვრცელდება. როგორც წესი, 30-40 დღეში ავადდება ყველა ამთვისებელი ფრინველი.
ევროკომისიის აღნიშნულ განცხადებაში ხაზგასმულია ის ფაქტიც,რომ ინფექციის აღმძვრელის წყარო თავად ავადმყოფი და დაავადება გადატანილი ფრინველია. განცხადების ეს ნაწილი სწორედ გერმანიის მისამართით არის გაკეთებული, რადგან ქვეყნის ჩრდილო-აღმოსავლეთით დაფიქსირებული ვირუსის H5N8 შემთხვევას სათანადო ყურადღება არ მიექცა.
განცხადებას კრიტიკულად აფასებენ აღმოსავლეთში. სამხრეთ კორეაში ფიქრობენ, რომ ევროპა პანიკამ მოიცვა და არ არის საჭირო მილიონობით ფრინველის განადგურება. დასავლელი ექსპერტები კი საპირისპიროს ამტკიცებენ. ისინი ამბობენ, რომ ფრინველის ვირუსის ახალი ნაკადი სხვა ნაკადებისგან იმით განსხვავდება , რომ იგი მსოფლიოს სხვადასხვა წერტილში ახალთახალი შტამით გვევლინება. ამის დასტურია სწორედ ევროპის კონტინენტზე ვირუსის H5N8 შემთხვევა და ეგვიპტეში 24 ნოემბერს დაფიქსირებული ვირუსის H5N1 შტამი. ქვეყნის ჯანდაცვის სამინისტროს მიერ გავრცელებულ განცხადებაში ნათქვამია, რომ გარდაცვლილ ქალს ეს ვირუსი სწორედ მას შემდეგ გაუჩნდა, რაც ინფიცირებულ ფრინველთან ჰქონდა კონტაქტი.
ამდენად, კითხვაზე თუ რა განსხვავებაა ვირუსის სხვადასხვა შტამს შორის კომისია პასუხობს, რომ ვირუსის – H5N8 შემთხვევაში საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის რისკი დაბალია, რაც დასტურდება 25 ნოემბერს დიდ ბრიტანეთში, Yorkshire – ში დაფიქსირებული ქათმების სიკვდილით. ვირუსის იგივე შტამია რეგისტრირებული გერმანიასა და ნიდერლანდებში. ხოლო გრიპის – H5N1 შემთხვევამ ჩინეთსა და ეგვიპტეში ადამიანის სიცოცხლე იმსხვერპლა.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) განცხადებით, საბედნიეროდ ვირუსის უმეტესი ფორმა არ აინფიცირებს ადამიანს, მაგრამ შესაძლოა H5N1 და H7N9 ვირუსი ინფიცირებული ფრინველის კვერცხისგან ან ხორცისგან გადავიდეს ადამიანზე. სწორედ ამ დასკვნის საფუძველზეა შეჩერებული პროდუქციის წარმოება. ორგანიზაციის მიერ წარმოდგენილ სტატისტიკაში ნათლად ჩანს, რომ H5N1 ვირუსით ადამიანთა სიკვდილიანობის მაჩვენებელი კატასტროფულად მაღალი – 60%-ია. 2003 წლიდან 2013 წლამდე ამ შტამით გარდაცვლილი ადამიანების რიცხვმა კი 384 -ს მიაღწია.
ვირუსის ძირითადი ნიშნებია: მაღალი ტემპერატურა, ხველა, ყელისა და კუნთების ტკივილი, ხშირად ვითარდება პნევმონია.
წყარო: BBC
თემაზე მუშაობდნენ:
გიორგი მიქანაძე
ნათია კეკენაძე
