უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებამ ერთსქესიანთა ქორწინების 50 შტატში დაკანონების შესახებ ამერიკის დემოკრატიულ პროცესს სერიოზული დარტყმა მიაყენა – ეს არის მთავარი მოსამართლის, ჯონ რობერტსის ძირითადი შეტყობინება, რომელიც მან აზრთა პრინციპული სხვაობის გამო გაავრცელა.
მისი განცხადებით, სასამართლომ ერთ დღეში ძირეულად გარდაქმნა სოციალური ინსტიტუტი, რომელიც კაცობრიობას ათასწლეულობის მანძილზე ერთმანეთთან აკავშირებდა.
მთავარი მოსამართლე ჯონ რობერტსი არასწორად მიიჩნევს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებას ერთსქესიანთა ქორწინების ლეგალიზაციის შესახებ. იგი აღნიშნავს, რომ უმრავლესობამ ამ კანონის მიღებით კონსტიტუცია უგულებელყო.
„დღეს სასამართლო ექსტრაორდინალურ ნაბიჯს დგამს და ყველა შტატისთვის ერთსქესიანთა ქორწინების აღიარების ბრძანებას გასცემს. ეს გადაწყვეტილება ბევრს გაუხარდება და მე არ მთრგუნავს მათი არცერთი ზეიმი. მაგრამ, მათთვის, ვისაც კანონების და არა ადამიანის ახირების მიხედვით მოქმედი სახელმწიფოსი სწამს, გადაწყვეტილება ძალიან გულდასაწყვეტია. ერთსქესიანთა ქორწინების მომხრეებმა მნიშვნელვან წარმატებას მიაღწიეს და თანამოქალაქეები – დემოკრატიული პროცესის შედეგად – თავიანთი შეხედულებების გაზიარებაში დაარწმუნეს. ეს პროცესი დღეს დამთავრდა. 5-მა მოსამართლემ დებატები დაასრულა და ქორწინებაზე საკუთარი შეხედულება კონსტიტუციური სამართლის საკითხის შესაბამისად დააკანონა. ეს კი დრამატულ სოციალურ ცვლილებებს გამოიწვევს და მისაღებად აუცილებლად რთული იქნება. როგორც არ უნდა ემხრობოდნენ ერთსქესიანთა ქორწინების დამცველები ამ პროცესს, მნიშვნელოვანია იმის გააზრება, თუ რა დაკარგეს მათ, და თანაც სამუდამოდ: ეს არის შესაძლებლობა იმისა, რომ თანამოქალაქეებს მათთვისვე მნიშვნელოვანი საკითხის, ერთსქესიანთა ქორწინების სამართლიანობა დაუმტკიცონ“ – განაცხადა მან.
რობერტსის აზრით, სასამართლოს გადაწყვეტილების უმთავრესი პრობლემა დემოკრატიული პროცესის მიმართ გამოხატული უპატივცემულობაა. როგორც მან და სხვა კონსერვატორმა მოსამართლეებმა განაცხადეს, ერთსქესიანთა ქორწინების აღიარება თითოეული შტატის პრეროგატივა უნდა იყოს.
„როდესაც გადაწყვეტილებები დემოკრატიული გზით მიიღება, ზოგიერთი ადამიანი აუცილებლად იქნება შედეგებით იმედგაცრუებული. მაგრამ მათ, ვისი შეხედულებებიც უმრავლესობაში არ აღმოჩნდება, ის მაინც იციან, რომ თავიანთი სათქმელი თქვეს და შესამაბისად, – ჩვენი პოლიტიკური კულტურის ტრადიციის მიხედვით – ურიგდებიან სამართლიანი და გულწრფელი დებატების შედეგებს” – აღნიშნა რობერტსმა.
ზოგიერთი სამართლებრივი ექსპერტი ელოდებოდა, რომ რობერტსი უმრავლესობის მხარეს იქნებოდა და მისი სამართლებრივი არგუმენტების შედეგად გადაწყვეტილება 6 ხმით 3-ის წინააღმდეგ დამტკიცებოდა. უზენაესი სასამართლო 9 მოსამართლისგან კომპლექტდება და ისინი სიცოცხლის ბოლომდე რჩებიან ამ თანამდებობაზე. ხმები 5/4 გაიყო და უმცირესობაში მოხვდა თავად უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის ხმა. მანამდე ეს ხმები 4/5 ნაწილდებოდა, შესაბამისად ვერ ხდებოდა ერთსქესიანთა ქორცინების დაკანონება. როგორც ახალი ინიციატივის მოწინააღმდეგეები აანალიზებენ, ობამას პრეზიდენტობის პეორიოდში გარდაიცვალა ერთ-ერთი მოსამართლე, რომელიც ამ საკითხთან დაკავშირებით სხვა სახის უმრავლესობას ქმნიდა. შესაბამისად, 9 ადამიანისგან შემდგარ უზენაეს სასამართლოში, სათანადო პროცედურების დაცვით, შევიდა ახალი მოსამართლე, რომელიც ერთსქესიანი ქორწინების მიმართ ლოიალურად იყო განწყობილი, რამაც ფაქტიურად გადაწყვიტა მთელს ამერიკაში ამ ახალი ინიციატივის დაკანონება.
„თუ სიუს უყვარს ჯო და ტომსაც უყვარს ჯო, სიუს შეუძლია, იქორწინოს ჯოზე, მაგრამ ტომს – არა. ეს განსხვავება მათ სქესთა შორის განსხვავებას ეფუძნება. არ არის ეს სექსუალური დისკრიმინაციის პირდაპირი მაგალითი?!“ – რობერტსმა ამის შესახებ აპრილში, ჯონ ბარშთან ისაუბრა. ჯორჯ ბარში შტატებში ჰომოსექსუალთა ქორწინების აკრძალვას ემხრობოდა. რობერტსის ურყევი უთანხმოება გარკვეულწილად გასაოცარია. მითუმეტეს, რომ კონსერვატორული იდეების მომხრე მოსამართლე სულ რამდენიმე თვის წინ, თითქოს, შუალედური პოზიციის დაფიქსირებას ცდილობდა. მან განაცხადა, რომ მთავარი მოსამართლე ვალდებულია, შეთანხმების მისაღწევად ყოველთვს იბრძოლოს.
თუმცა, აღსანიშნავია, რომ რობერტსი არ დაეთანხმა უზენაესი სასამართლოს 2013 წლის გადაწყვეტილებას იმის შესახებ, რომ ფედერალური უფლებები ლეგალურად დაქორწინებულ ერთსქესიანთა წყვილებზეც გავრცელებულიყო. მან განაცხადა, რომ კონსენსუსის მიღწევა არაფრად ღირს მაშინ, როდესაც გადაწყვეტილება სასამართლოს კონსტიტუციურ საზღვრებს სცილდება.
ახლანდელ გადაწყვეტილებასთან დაკავშირებით კი, მან აღნიშნა: “თუ თქვენ უამრავ ამერიკელს შორის ხართ – სულერთია, რომელი სექსუალური ორიენტაციის – და ემხრობით ერთსქესიანთა ქორწინებას, აუცილებლად იზეიმეთ ეს გადაწყვეტილება. აღნიშნეთ სასურველი მიზნის მიღწევა, აღნიშნეთ პარტნიორებს შორის ახალი ტიპის ვალდებულებათა გამოხატვის შესაძლებლობა. იზეიმეთ ახალი სარგებლის ხელმისაწვდომობა. მაგრამ აღარ იზეიმოთ ამერიკის კონსტიტუცია, ის ამასთან არაფერ შუაშია.“ – აცხადებს აშშ უზენაესი საამართლოს თავმჯდომარე
რობერტსმა ერთსქესიანთა ქორწინების საქმე Loving v. Virginia-ს საქმეს შეადარა. ამ უკანასკნელმა ქორწინებაზე რასობრივი შეზღუდვები გააუქმა. მთავარი მოსამართლე განმარტავს, რომ ეს ორი კანონი ერთმანეთისგან განსხვავდება, რადგან ის გადაწყვეტილება მიზნად ქორწინების მთავარი განსაზღვრების შეცვლას არ ისახავდა.
“ქორწინებაზე რასობრივი ბარიერების მოხსნამ ქორწინების განსაზღვრება არ შეცვალა ისე, როგორც ინტეგრიგრებულმა სკოლამ არ შეცვალა სკოლის მნიშვნელობა.“ – აღნიშნა მან.
ამერიკულ წყაროებზე დაყრდნობით მასალა მოამზადა
თეა ღვინაძემ