სქოლიოზი, ბრტყელი ტერფი, თანდაყოლილი ტერფმრუდობა, გულმკერდის ყაფაზის დეფორმაცია, ტანდეგობის დარღვევა – ეს იმ პრობლემების მცირე ჩამონათვალია, რომლებიც სულ უფრო მეტად გვხვდება ბავშვთა ასაკში. ამასთან ერთად, მოზარდების მშობლებისთვის აქტუალური გახდა კიტხვა, რა იწვევს ბავშვებში ძვალსახსროვანი სისტემის გახშირებულ დაავადებებს. The Tbilisi Times-ის კითხვებს პასუხი გასცეს დავით ტატიშვილის სამედიცინო ცენტრის რადიოლოგმა, სალომე როდონაიამ, და ორთოპედმა, ბავშვთა ტრავმატოლოგმა, ჯემალ ჭუმბურიძემ.
ბოლო წლებში ძალიან მომრავლდა ძვალსახსროვანი სისტემის პრობლემები ბავშვებში. როგორ ფიქრობთ, რა არის ამის მიზეზი და რომელი დაავადებებია უფრო გავრცელებული?
– ბოლო წლებში იმატა ტენდეციამ ბავშვებში არასრულფასოვანი ფიზიკური განვითარების, მეტად გამოხატული საყრდენმამოძრავებელი სისტემის დარღვევით. ძირითად დაავადებებს, რომლებიც გვხვდება ბავშვთა ასაკში წარმოადგენს: მენჯბარძაყის დისპლაზია, მუხლის ვალგუსური და ვარუსული დეფორმაცია, ტერფის პლანოვალგუსული დეფორმაცია, ბრტყელი ტერფი, თანდაყოლილი ტერფმრუდობა, სქოლიოზი, ტანდეგობის დარღვევა, გულმკერდის ყაფაზის დეფორმაცია.
სქოლიოზი ძირითადად ვითარდება ბავშვთა ასაკში, როდესაც ბავშვის საყრდენ მამოძრავებელი სისტემა ყალიბდება. თუ ბავშვს სკოლამდელ ასაკში აღენიშნებოდა ხერხემლის სვეტის უმნიშვნელო ცვლილებები, რაზეც მშობელმა არ გაამახვილა ყურადღება ან ვერ შეამჩნია, ეს შეიძლება უკვე სკოლის ასაკში ჩამოყალიბებული ხერხემლის პათოლიგიის მიზეზი გახდეს.
დიდი ხანია პრობლემად იქცა მძიმე ჩანთები, რომლის ტარებაც სკოლის მოსწავლეებს უწევთ. რამდენად დიდ საფრთხეს უქმნის ჩვენი შვილების ძვლოვან სისტემას მძიმე ჩანთები?
– როდესაც ბავშვის საყრდენმამოძრავებელი სისტემა ყალიბდება, მერხთან ჯდომის არასწორმა პოზიციამ და მძიმე ჩანთის ტარებამ შეიძლება მიგვიყვანოს ამ დაავადებამდე. არ შეიძინოთ ჩანთა ერთ საკიდზე – ეს არის 100% სქოლიოზის ჩამოყალიბების გარანტია.
გავრცელებული დაავადებაა ბრტყელტერფიანობაც, რომელიც თავის მხრივ კიდევ უფრო მეტ სირულეებს ქმნის. რა არის ბრტყელტერფიანობის მიზეზი და რა საშუალებები არსებობს მასთან საბრძოლველად?
– საყრდენმამოძრავებელი სისტემის პირველად რგოლს წარმოადგენს ტერფი, რომლის სწორ ანატომიურ დგომაზე არის დამოკიდებული ტორსის სხვა ნაწილების და სახსრების სწორი განვითარება.
ბრტყელი ტერფი წარმოადგენს ერთ-ერთ ყველაზე ხშირ პათოლოგიას. სახელწოდება „ბრტყელი ტერფი უკვე მოძველებულია“, იგი წარმოადგენს ერთ-ერთ სიმპტომს ისეთი რთული დაავადებებისა, როგორებიცაა: ტალო-ტარზალური დისლოკაცია, ვერტიკალური კოჭი, ვერტიკალური ქუსლი, ტერფ-გულის ფასციიტი, პლანო-ვალგუსური დეფორმაცია, ტერფის აბდუქქციური დეფორმაცია, ქუსლ ნავისებური ძვლის კოალიცია, ქულს-კოჭის ძვლების კოალიცია, ჰალუს ვალგუსი (ტერფის პირველი თითის დეფორმაცია).
პირველი დიაგნოზის დასმა ხდება ორთოპედის მიერ პაციენტის გასინჯვის საფუძველძე, ხოლო შემდგეგ დადასტურება კლინიკოლაბორატორიული კვლევების დახმარებით. ყველა ამ დაავადების მკურნალობის მეთოდი ქირურგიულია, რომელიც ძირითადში გულისხმობს მინიინვაზიურ (უსისხლო ჩარევას).
როგორც ვიცით, უდიდესი მნიშვნელობა აქვს საწოლსა და სავარძელს, რათა არ შეიქმნას ძვალსახსროვანი სისტემის პრობლემა. როგორ უნდა შევურჩიოთ ბავშვს ეს ნივთები? რა კრიტერიუმებს უნდა მივანიჭოთ უპირატესობა?
– ტანდეგობის დარღვევა და ხერხემლის სქოლიოზი თანამედროვე მშობლების ყველაზე აქტუალური პრობლემაა. ბავშვები ძალიან დიდი დროს ატარებენ მერხთან სკოლის პერიოდში, საშინაო დავალებების შესრულებისას, თავისუფალ დროს კომპიუტერთან ჯდომისას. რასაკვირველია ეს უკვალოდ არ რჩება. თავდაპირველად იწყება ხერხემლის კუნთების არასწორი ჩამოყალიბება, შემდეგ ძვლოვანი სტრუქტურის , რასაც საბოლოოდ მივყავართ დაავადებამდე, რომელსაც „სქოლიოზი“ ეწოდება. ბავშვისთის არ არის რეკომენდირებული რბილის საწოლი. საწოლი სასურველია იყოს აჭღურვილი ორთოპედიული მატრასით და ბალიშით. ბალიშის ზომა არ უნდ ააღემატებოდეს მხრების განს.
საინტერესოა, რამდენად მნიშვნელოვანია სკოლებში სპორტული აქტივობა იმისათვის, რომ პატარების ძვლოვანი სისტემის განვითარება სწორად მოხდეს?
– სპორტული აქტივობა აძლიერებს ხერხემლის კუნთებს. სტატისტიკა გვიჩვენებს, რომ სკოლის ასაკის გოგონებს უფრო ხშირად უდგინდებათ ხერხემლის გამრუდება ვიდრე ბიჭებს, რაც აიხსნება იმით რომ ბიჭები მეტად აქტიურები და მოძრავები არიან (მათი კუნთოვანი სისტემა მეტად განვითარებულია).
რამდენად საჭიროა დროული მასაჟი? ახდენს თუა არა ის პრობლემის პრევენციას? როგორ უნდა მიხვდეს მშობელი, რომ პატარას მასაჟი სჭირდება?
– მშობლებმა იციან, რომ ბავშვის განვითარების და ზრდის გარკვეულ ეტაპზე მასაჟი სასარგებლოა ჯანმრთელობისთვის, ზოგჯერ კი აუცილებელიც კი არის, ამიტომ კვალიფიური მასაჟისტები ყოველთვის მნიშვნელოვანი რგოლი იყო ორთოპედიული პათოლოგიების მართვის დროს. (კონსერვატიული მკურნალობა – ერთ- ერთ ფუნდამენტურ მიმდინარეობას წარმოადგენს ორთოპედიული პათოლოგიების მართვაში). სხვადასხვა მიზეზების გამო ბავშვს მასაჟს ადრეული ასაკიდან უკეთებენ. ფიზკულტურა (სამკურნალო ვარჯიშები) ამაღლებს ბავშვის ტონუსს, აუმჯობესებს ნერვულ სისტემას.
როგორ უნდა მოვიქცეთიმისათვის, რომ ბავშვს ძვალსახსროვანი სისტემის პრობლემა არ შეექმნას? გაუზიარეთ თქვენი რეკომენდაციები მშობლებს.
– არ დასვათ პირველად ბავშვი იმაზე ადრე, ვიდრე ექიმი მიგითითებთ!
– ყურადღება მიაქციეთ რომ ყოველთვის გამართულად იაროს.
– აკონტროლეთ დისტანცია მაგიდასა და ბავშვს შორის, ის არ უნდა იყოს 30 სმ ნაკლები.
– სწორად შეარჩიეთ განათება ბავშვის სამუშაო მაგიდაზე.
– შეარჩიეთ ბავშვის ავეჯი მისი ზომების გათვალისწინებით.
– საწოლი სასურველია იყოს აჭღურვილი ორთოპედიული მატრასით და ბალიშით.
ბალიშის ზომა არ უნდ ააღემატებოდეს მხრების განს.
– უმოძრაოდ ერთ მდგომარეობაში ჯდომა არ არის რეკომენდირებული 20 წუთზე მეტ ხანს.
– სასურველია მეტი ფიზიკური აქტივობა.
სალომე როდონაია (რადიოლოგი): “დღეისთვის ხერხემლის გამრუდება (სქოლიოზი) ყველაზე ხშირად სკოლის ასაკის ბავშვებში დიაგნოსტირდება. იმისათვის, რომ მიზნობრივად მოხდეს დიაგნოსტირება და მკურნალობის ტაქტიკის განსაზღვრა, აუცილებელია ორთოპედის მიერ პირველადი ვიზუალური დათვალიერება. სტატისტიკურ მონაცემებზე დაყრდნობით, სკოლამდელი და სასკოლო ასაკის ბავშვებში ყველაზე ხშირად გვხვდება ტერფის და ხერხემლის პათოლოგიები. ამის გათვალისწინებით თბილისის მერიის ინიციატივით 2016 წელს ამოქმედდა პროგრამა „ორთოპედიულ დაავადებათა სკრინინგი“, რომლის საფუძველზეც ათასობით ბავშვს ჩაუტადა სქოლიოზისა და ბრტყელტერფიანობის გამოკვლევა.
დავით ტატიშვილის სამედიცინო ცენტრში ტარდება ტერფის რენგენოლოგიური კვლევა ფუნქციური დატვირთვით, რომლის საფუძველზეც დგინდება ტერფის ძვლების ურთიერთმიმართებაში დგომის შეფასება. ზემოხსენებული კვლევის მეთოდი უშუალოდ ამერიკელი ტერფის ქირურგის (პოდიატრისტის) მიერ დაინერგა.”
მაგდა ბატიაშვილი