კლიმატის ცვლილების მთავრობათაშორისო პანელმა (IPCC) 2014 წლის მორიგი ანგარიში გამოაქვეყნა, ანგარიში კლიმატის ცვლილებებით გამოწვეული მავნე ზემოქმედების შერბილებისთვის საჭირო ღონისძიებებზე რეკომენდაციებს იძლევა. ამერიკელი მეცნიერების მტკიცებით, გლობალურ დათბობასთან დაკავშირებული ტემპერატურის საერთო ზრდა, მომდევნო ათი წლის განმავლობაში არ მოხდება. გლობალური დათბობა ეს დედამიწის ატმოსფეროს მიწისპირა ფენის და მსოფლიო ოკეანის საშუალო წლიური ტემპერატურის სწრაფი ზრდის პროცესია.
ამ ფენომენზე საუბარი მეცნიერებმა 1999 წელს დაიწყეს, კვლევები 10 წლის განმავლობაში ინტენსიურად მიმდინარეობდა და შემაჯამებელი შედეგები ყოველი წლის ბოლოს ხდებოდა ცნობილი. როგორც მეცნიერები ამბობენ, დედამიწაზე კლიმატი მუდმივად იცვლებოდა. დედამიწის მრავალწლიან ისტორიას თუ მივყვებით დავინახავთ, რომ იყო გამყინვარების და თბილი პერიოდები, როდესაც ხმელეთის უდიდესი ნაწილი ყინულის სქელი ფენით დაიფარა, მეორე შემთხვევაში, კი ტროპიკული სარტყელისთვის დამახასიათებელი ცოცხალი გარემო პლანეტის უდიდეს ნაწილს მოიცავდა.
ეს პროცესები ჩვენი პლანეტისთვის უცხო არ არის, უბრალოდ განსხვავებულია ამ მოვლენების სისწრაფე და მასშტაბები. ნახშირორჟანგის კონცენტრაციის მკვეთრი მატება 1800 წლიდან დაიწყო, ის ფაქტი, რომ ნახშირორჟანგი უშუალოდ ზემოქმედებს ტემპერატურაზე და კლიმატს ცვლის მეცნიერებმა დაამტკიცეს. მისი გაზომვის რამდენიმე ხერხი არსებობს. პირველი ეს ყინულია, რომელიც მრავალი ათასწლეულების მანძილზე წარმოიქმნებოდა დედამიწის ზოგ რეგიონში – მსოფლიოს სხვადასხვა წამყვანი ლაბორატორიისა და მკვლევარის საკვლევ ობიექტად იქცა. რა არის მასში საინტერესო? – „დროის კაფსულა“ სწორედ ეს სახელი შეარქვეს ყინულის გულს, სადაც მოქცეულია აირის ბუშტუკები.
მეორე მნიშვნელოვანი სამეცნიერო კვლევა უკავშირდება ატმოსფეროში ნახშირორჟანგის კონცენტრაციის გაზომვას. უკვე 5 ათეულ წელზე მეტია, რაც ჰავაის კუნძულებზე არსებული ატმოსფეროს შემადგენლობას კვლევითი საერთაშორისო ლაბორატორია იკვლევს. კვლევები ყოველი წლის ბოლოს ანგარიშში აღირიცხებოდა, არქივი გვიჩვენებს, რომ ნახშირორჟანგის კონცენტრაციის მაღალი ზრდა 1958 წლიდან აღინიშნება.
2013 წლის ბოლოსთვის, მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ დედამიწის ზედაპირი ყოველ 40 წელიწადში 1 გრადუსით თბება. დედამიწის ატმოსფეროს საშუალო ტემპერატურის ზრდა მე-20 საუკუნის შუა წლებიდან სავარაუდოდ განპირობებულია ადამიანის საქმიანობის შედეგად წარმოქმნილისატბურის აირების კონცენტრაციის ზრდით, რომლის შედეგადაც ძლიერდება ატმოსფეროს სატაბურის ეფექტი, რაც დედამიწის ქერქისა და ქვემო ატმოსფეროს გახურებას იწვევს.
გასული საუკუნიდან ფიქრობენ იმას, რომ 21–ე საუკუნეში მოსალოდნელია დედამიწის ატმოსფეროს საშუალო ტემპერატურის შემდგომი ზრდა 1,1 – 6,4 °C–ით. სათბური აირების კონცენტრაციის ზრდის შეჩერების შემთხვევაშიც, კი ეს დათბობა კიდევ ათას წელს გაგრძელდება. მხოლოდ ამის შემდეგ არის მოსალოდნელი დარღვეული წონასწორობის ხელალხალი დამყარება და საშუალო ტემპერატურის დასტაბილურება.
ამ პროცესების წინააღმდეგ ბრძოლა რამდენიმე წელია, რაც მიმდინარეობს. ერთ-ერთ ქმედითუნარიან ნაბიჯად თვლიან „კიოტოს ოქმს“, რომელიც გაეროს კლიმატის ცვლილებების ჩარჩო-კონვენციის ფარგლებში დადებული დამატებითი საერთაშორისო შეთანხმებაა. კიოტოს ოქმი ქვეყნებისთვის სათბური აირების ატმოსფეროში გაფრქვევის კონკრეტულ – თითეული ქვეყნისთვის განსხვავებულ საზღვრებს ადგენს. ოქმის მიზანი ატმოსფეროში სათბური აირების კონცენტრაციის დაბალანსებაა ისეთ დონეზე, რომელიც დედამიწის კლიმატისათვის საშიში არ იქნება. ზოგიერთ მკვლევარ მიაჩნია, რომ კიოტოს ოქმის სრულიად შესრულების შემთხვევაშიც კი არ არის გარანტია, რომ ტემპერატურის ზრდის ტემპი მნიშვნელოვნად შენელდება. ოქმის მოწინააღმდეგები ამბობენ, რომ ოქმს მნიშვნელობა არ აქვს, თუკი მას გამონაბოლქვების უფრო მნიშვნელოვანი შემდგომი შემცირება არ მოჰყვა თან. ოქმის მომხრეები აღნიშნავენ, რომ ეს მხოლოდ პირველი ნაბიჯია და რომ UNFCCC-ის მოთხოვნების გადახედვა მომავალშიც მოხდება.
2014 წლის მარტში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ნათქვამია, რომ: „ზუსტად არავინ იცის რა მოხდება, თუ დათბობა გაგრძელდება, მაგრამ ის კი ვიცით, რომ დედამიწაზე ამინდი ნამდვილად შეიცვლება. ხმელეთიდან მეტი წყალი აორთქლდება, რაც მიწის გამოშრობას გამოიწვევს. ოკეანეებთანაც იგივე პრობლემა იქნება ამას კი მეტი წვიმა და, შესაბამისად, სანაპირო რეგიონების დატბორვა მოჰყვება. კლიმატის ცვლილების შედეგად მოხდება ცხოველებისა და მცენარეების ნაწილის მიგრაცია ახალ ადგილებზე, ნაწილი კი გადაშენდება. გლობალური დათბობის შედეგები შეიძლება კატასტროფული იყოს. თუმცა არსებობს გლობალური დათბობის შენელების ბევრი ხერხიც, რაზეც მსოფლიოს მრავალი ქვეყანა ერთად მსჯელობს.“
ამერიკულმა გამოცემა CNN-მა კლიმატის ცვლილების მთავრობათაშორისო პანელის მიერ გამოქვეყნებული ანგარიშის მიხედვით, მიმოიხილა კლიმატის ცვლილების შედეგად გამოწვეული სიტუაცია დედამიწაზე და რამდენიმე მათგანზე გაამახვილა ყურადღება.
ყინულის დნობა ყველაზე თვალშისაცემია, რადგან იგი, ფაქტობრივად, ხელს უშლის თეთრი დათვების არსებობასა და წარმოქმნის დიდი რაოდენობით წყლის მასას. მეცნიერები კორნელის უნივერსიტეტიდან და არიზონადან ფიქრობენ, რომ მსოფლიოს ბევრ არიდული ჰავის კუთხეში, გასანკუთრებით კალიფორნიაში გვალვა დაიწყება.
ეს ფოტო გადაღებულია 2012 წელს, სამხრეთ სუდანში, სადაც ჩანს თუ როგორი დამსკდარია მიწა. ამასთანავე, სიცხე გამოიწვევს ხანძრებს, მყიფე ეკოსისტემის ნაწილი მარჯნის რიფები კი იწყებს გაუფერულებასა და კვდომას, ეს ფოტო ბანგლადეშთან ახლოს, წმინდა მარტინის კუნძულებთან არის გადაღებული.
ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ინფორმაცია არის ის, რომ აფრიკის უმაღლეს მწვერვალზე, კილიმანჯაროზე თოვლის დნობა დაწყებულია. ეს პროცესი ბოლო 15 წელია, რაც ინტენსიურად მიმდინარეობს. ფოტოებზე ნათლად ჩანს თუ, როგორია თოვლის დნობის მასშტაბები მწვერვალზე.
2014 წლის მარტში გამოქვეყნებული მეორე სამუსაო ჯგუფის ანგარიში, რომელიც კლიმატის ცვლილების და საადაპტაციო ღონისძიებების ზემოქმედებებს ეძღვნება, საუბარია ოცი წლის შემდეგ მოსალოდნელ საფრთხეებზეც. ანგარიშში მეცნიერები პირველ რიგში იმ პრობლემებს გამოყოფენ, რომელიც მთელს მსოფლიოში წყლის რესურსების შემცირებისა და მომავალში საკვების უსაფრთხოების გამო დადგება. სამეცნიერო კვლევებით დასტურდება, რომ ბოლო რამოდენიმე წლის მანძილზე სოფლის მეურნეობის ყველაზე ფართოდ მოხმარებადი სახეობების მოსავლიანობამ მნიშვნელოვნად იკლო, ხოლო მოსახლეობის რაოდენობა ყოველწლიურად იზრდება. ამიტომ, ანგარიშში მეცნიერები ამბობენ, რომ საკვებ პროდუქტებზე ხელმისაწვდომობა მომავალი ათწლეულების მანძილზე კიდევ უფრო შემცირდება. საკვების და წყლის რესურსების შემცირებამ შესაძლოა წარმოშვას სერიოზული კონფლიქტებიც , რომელთა მოგვარება სწორი პოლიტიკის გარეშე უფრო და უფრო გართულდება. მაგალითად, ვარაუდობენ, რომ მომავალში წყლის რესურსის ნაკლებობა გახდება მთავარი საზრუნავი.
მესამე ანგარიშიში საუბარია ძირითადად, რეკომენდაციებზე – თუ როგორ უნდა იქნეს შერბილებული ყველა ის რისკი და პრობლემა, რომელიც დანარჩენი სამუშაო ჯგუფების ანგარიშებშია ხაზგასმული. მეცნიერთა აზრით, საჭიროა ენერგეტიკის სექტორში განახლებადი და ენერგოეფექტური ტექნოლოგიების წილი მინიმუმ სამჯერ გაიზარდოს. კლიმატის ცვლილების მთავრობათაშორისო პანელის ( IPCC) მიერ მომზადებული სცენარების მიხედვით , 2050 წლამდე 2010 წელს გაფრქვეული სათბურის გაზების ემისიების ოდენობა მინიმუმ 40%- ით უნდა შემცირდეს, იმისთვის, რომ ტემპერატურა 2 C-ზე მეტით არ გაიზარდოს.
IPCC ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ კლიმატის ცვლილება გლობალური პრობლემაა და ამ პრობლემის მოგვარებაში ყველა რეგიონმა თავისი წვლილი უნდა შეიტანოს ქვეყნებმა უნდა იზრუნონ სწორი გარემოსდაცვითი პოლიტიკის შემუშავებასა და დანერგვაზე, სათბურის გაზების შემცირებასა და ეფექტური საადაპტაციო ღონისძიებების გატარებაზე.
თუმცა, აღნიშნული ანგარიშის ბოლო მონაცემები აჩვენებს, რომ გლობალური დათბობის ის პროცესები, რომლებიც სხვადასხვა გამოხატულებას ჰპოვებს რამდენიმე წლით გადაიდება.
ამ ერთი მხრივ საიმედო პროგნოზს მკვლევარები იმაზე დაყრდნობით აკეთებენ, რომ ატლანტის ოკეანეში დაიწყო 30 წლიანი ბუნებრივი ციკლი, რაც გულისხმობს იმას რომ ნელი დინება თბილ ნაკადს ოკეანის ფსკერისკენ კიდევ ათწელზე მეტი ხნის განმავლობაში წაიღებს, რაც ტემპერატურის ზრდას შეუშლის ხელს.
წყარო : CNN
თემაზე მუშაობდნენ:
გიორგი მიქანაძე
ნათია კეკენაძე
