აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტი უკვე წლებია გრძელდება,წლებია ვსაუბრობთ ოკუპირებული ტერიტორიების დაბრუნებაზე, თუმცა კონფლიქტის მოგვარება, რაიმე მნიშვნელოვანი ნაბიჯის გადადგმა ამ მხრივ ჯერჯერობით ვერ მოხერხდა.
,,თბილისი თაიმსი’’ დაინტერესდა თუ რა შეცდომები იქნა დაშვებული წინა ხელისუფლებების მხრიდან, ასევე რა კონკრეტული სტრატგია უნდა დაისახოს დღევანდელმა ხელისუფლებამ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტის მოსაგვარებლად, აღნიშნული საკითხებზე საკუთარი პოზიცია დააფიქსირეს ექსპერტებმა – თორნიკე შარაშენიძემ, მამუკა არეშიძემ და გულბაათ რცხილაძემ.
საქართველო–რუსეთი. ფაქტია, რომ წინახელისუფლების ხისტმა დამოკიდებულებამ რუსეთთან მიმართებაში არ გაამართლა. ისიც ფაქტია, რომ არც ახალი ხელისუფლების “კორექტულ და პრინციპულ ” დამოკიდებულებას და მავთულხლართებთან დაკავშირებით “გამძლეობის ტაქტიკას“, ყოველ შემთხვევაში ჯერჯერობით, შედეგის თვალსაზრისით არაფერი არ მოუტანია. უკრაინაში განვითარებული პროცესების გათვალისწინებით, სავარაუდოდ, კიდევ რა საფრთხეების წინაშე შეიძლება აღმოჩნდეს ქვეყანა და რა ამოცანების გადაწყვეტა მოუწევთ ხელისუფლებას და სახელმწიფოს?
თორნიკე შარაშენიძე: „რუსეთს უკრაინაზე გაცილებით მეტი ზემოქმედების ბერკეტი აქვს, ვიდრე საქართველოზე. ჩვენს შემთხვევაში ბერკეტები აფხაზეთი და ცხინვალის რეგიონები იყო, მაგრამ ეს ბერკეტები ერთჯერადი გამოყენების გახლდათ და როცა ისინი რუსეთმა გამოიყენა 2008 წელს, მას ხელთ აღარაფერი შერჩა. ბერკეტად ვერ იქცევა დაპირება, რომ ამ ტერიტორიებს დაგვიბრუნებენ უბრალოდ იმ მიზეზით რომ ამას ისინი არ აპირებენ და რომც დააპირონ ამაზე სულ მცირე აფხაზები აუჯანყდებიან. უკრაინის შემთხვევაში კი მათ კვლავაც აქვთ ბერკეტი ყირიმის სახით. თუმცა, მისი ამოქმედება გაცილებით რთული და მძიმე იქნება რუსეთისათვის ვიდრე ეს იყო აფხაზეთის და ცხინვალის რეგიონის შემთხვევაში.“
მამუკა არეშიძე: „არსებობს ესეთი მოარული გამოთქმა,რომ საქართველოზე არ აქვს რუსეთს ისეთი ზემოქმედების ბერკეტები, როგორიც აქვს უკრაინაზე. როცა ამას ამბობენ, ალბათ იგულისხმება ეკონომიკური ზემოქმედების ბერკეტები, ეკონომიკური ზემოქმდების ბერკეტები ჯერჯერობით არა აქვს ისეთი ფორმის, რაც აქვს უკრაინაზე, მაგრამ სამაგიეროდ აქვს სამხედრო-პოლიტიკური ზემოქმედების ბერკეტები, რომელიც ძალიან სერიოზულია და შეიძლება უფრო სერიოზულიც, ვიდრე უკრაინაზე. სამხედრო-პოლიტიკური ზემოქმედების ბერკეტის ერთ-ერთი ნაირსახეობაა, მაგალითად იმ ღობეების გავლება, რომელსაც ისინი ავლებენ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე, ოკუპაციის ზონაში. ეს პროცესი შეიძლება გაგრძელდეს, უფრო სწორად გაგრძელდება. ძალიან არასასიამოვნო პრეცედენტთან გვექნება საქმე. გარდა იმისა, რომ ეს მორალური თვალსაზრისით თავისთავად არის ძლიერი დარტყმა საზოგადოებისათვის, მთლიანად საქართველოზე, უნდა ითქვას, რომ ჩვენ ზუსტად არ ვიცით სად აპირებენ ისინი გაავლონ ღობეები, რადგან არ ვიცით რა რუკებით მოქმედებენ. თუმცა ,,იზვესტიეში“ გამოქვეყნებულ რუკას თუ დავეყრდნობით შეიძლება ითქვას, რომ ერთ ადგილას ისინი გამოდიან გორი-თბილისის ტრასაზე, სულ მცირე ერთ ადგილას მაინც, ეს არის სოფელი ორჭოსანთან, ახალ გორის რაიონის სოფელი ორჭოსანთან. თქვენ წარმოიდგინეთ, ტრასაზე ესე უცებ გამოვიდეს ეს მავთულხლართები, ეს რამდენად სასიამოვნო იქნება და ფაქტობრივად გამოდის, რომ ტრასის გადაკვეთა შეუძლიათ ერთ მშვენიერ დღეს. ეხლა რამდენად რეალიზებული იქნება ეს გეგმა არ ვიცი,მაგრამ ყოველ შემთხვევაში არაოფიციალურად გამოქვეყნებული რუკები ამას მოწმობს. თუ საზოგადოება ფიქრობს, რომ რუსეთი სამხედრო ოპერაციას წამოიწყებს საქართველოს წინააღმდეგ, მე ამ აზრს არ ვეთანხმები. არ ვეთანხმები იმიტომ, რომ რუსეთმა რაც უნდოდა ის მიიღო ერთი შეხედვით, ეხლა რუსეთი ესე ვთქვათ სხვა სიბრტყეში მოქმედებს. რუსეთი ეხლა ცდილობს ქართველი ხალხის გულის მოგებას, დღეს რუსეთის ხელისუფლებამ ეტყობა გასცა ბრძანება, რომ მაქსიმალურად დათბეს ურთიერთობა ხალხებს შორის, ამაზე მეტყველებს არამხოლოდ ის, რომ ქართულ პროდუქციას კარები გაუღეს, ეს ერთი ნაწილია, მაგალითად დღეს ტარდება გამოკითხვები რუსეთში, რომლის შედეგით ჩანს, რომ რუს ხალხს აქვს განსაკუთრებული დამოკიდებულება საქართველოსა და ქართველების მიმართ. ეხლა ეს ფალსიფიცირებულია თუ არ არის ფალსიფიცირებული ამას მნიშვნელობა არა აქვს. მთავარია, რომ რუსეთის ხელისუფლება ამას ხელს უწყობს ქართული კულტურის პროპაგანდას, აი მაგალითად მე ვიცი ასეთი არხი – ,,კულტურა“ მას მიცემული აქვს მითითება ქართული კულტურის თვითმყოფადობა გამოაჩინოს. ასევე სხვადასხვა კინო არხებს, ქართული ფილმების დემონსტრირებას შეუწყონ ხელი. ასე, რომ იდეოლოგიური თვალსაზრისით ძალზე აქტიურად მუშაობს რუსეთი, გარდა ამისა რუსეთი ეხლა ფიქრობს ხომ არ დაიწყოს იმ ხელშეკრულების რეალიზაციის მოთხვნა, რომელიც სააკაშვილის დროს იყო დადებული. სააკაშვილის დროს იქნა დადებული ხელშეკრულება, რომლის მიხედვითაც რუსეთს ქონდა უფლება თბილისში და ბათუმში შექმნილიყო ქართულ-რუსული ანტიტერორისტული ეთობლივი ბაზა, სააკაშვილმა ხელი კი მოაწერა, მაგრამ მერე აღარ შეასრულა, ახლა რუსეთი ფიქრობს, რომ ხომ არ დაიწყოს აი ამ გეგმის რეალიზაცია. რუსეთი რამდენიმე მიმართულებით მოქმედებს, რაც შეეხება ასოცირების ხელშეკრულების ხელმოწერას ეს არ არის რუსეთის მთავარი თავის ტკივილი, თუმცა რასაკვირველია არ უნდა ეს გააკეთოს საქართველომ, ნუ დაგვავიწყდება ასოციაციის ხელშეკრულებისათვის ხელი აქვს მოწერილი მაგალითად ისრაელს და დღეს ითხოვს საბაჟო კავშირში შესვლას, ამ ხელშეკრულებაზე 1963 წელს ხელი აქვს მოწერილი თურქეთს, რომელიც დღემდე არ მიუღიათ ევროკავშირში, ასე რომ ეს რუსეთისათის ხიფათი არ არის, თუმცა პრევენციისთვის ალბათ რაღაც ნაბიჯებს გადადგამს.“
გულბაათ რცხილაძე: „ის, რომ შედეგი კი არა უკუშედეგი მივიღეთ ჩვენ წინა ხელისუფლების საქმიანობისგან, ეს ნამდვილად ცხადია, თუმცა ამ სიცხადის აღიარება არ უნდათ მათ, ვინც ამ პოლიტიკას აწარომებდა. ამაში ძალინ ცუდ როლს თამაშობს, სამწუხაროდ, ქართული მასმედია ასრულებს, საქმე კიდევ ისე არის წარმოჩენილი, თითქოს ამის შესახებ შეიძლება, ორი პოზიცია არსებობდეს, რომ ნაცების დროს ეს წარმატებით ხორციელდებოდა თუ წარუმატებლად. ეს კონფრონტაცია რეალურად არაფრის მომტანი არ იყო. მეტსაც გეტყვით, ჩვენ რუსეთთან კონფრონტაციის რეჟიმში ვცხოვრობთ არა 2008 წლიდან მოყოლებული, არა 2006 წლიდან არა 2000-იანი წლებიდან, არამედ 80-იანი წლების ბოლოდან. ფაქტობრივად ასეა, იყო პერიოდები, როცა პატარ-პატარა ეპიზოდებში თითქოს დათბობა ხდებოდა თითქოს რუსეთთან, ეს იყო 1991-ში ყაზბეგში გამსახურდია-ელცინის შეხვედრის შედეგად თითქოს დათბა, მაგრამ ძალიან მოკლე პერიოდით, შევარდნაძის დროსაც იყო ელცინის ვიზიტი საქართველოში, შემდეგ სააკაშვილმაც ასე დაიწყო, თითქოს რუსეთთან შემხვედრი ნაბიჯების გადადგმა 2004 წლის დასაწყისში, მაგრამ ეს ყველაფერი ძალიან მალე მთავრდებოდა. ათვლა მიდის თვეებზე. საქართველო, ქართული მხარე არ ითვალისწინებდა რეალიებს და მკვეთრი ნაბიჯებით იწვევდა რუსეთის მხარის გაღიზიანებას ან უარყოფით რეაქციებს მთელ რიგ პოლიტიკურ საკითხებზე და ჩვენ ამ პრობლემის არსს უნდა ჩავუღრმავდეთ, ახალმა ხელისუფლებამაც იგივე შეცდომა არ უნდა გაიმეოროს. დარეგულირებისკენ ერთი ნაბიჯი მაინც გადაიდგა იმ კუთხით, რომ უარი თქვა ახალმა ხელისუფლებამ ხისტ და უხეშ რიტორიკაზე და ეს აბსოლუტურად სწორია, ამას მოყვა რუსეთის მხრიდან გაცილებით მეტი, ვიდრე შეიძლება ყოფილიყო, ეს არის ის, რომ ბაზარი ფაქტობრივად გაიხსნა ქართული პროდუქციისათვის, შემდეგი ეტაპი არის მოსალოდნელი, რომ სავიზო რეჟიმი შერბილდება-სულ არ მოიხსნება, მაგრამ შერბილდება, კიდევ უფრო შერბილების პერსპექტივებიც არსებობს, აი ეს არის დღევანდელი რეალობა, მაგრამ ეს არ არის საკმარისი-ჯერ ერთი მიღწეულს უნდა გამყარება, მეორე ის, რომ მიღწულის შემდეგ სხვა ნაბიჯებიც გადაიდგას პოლიტიკური დარეგულირების საკითხებში. ანუ ერთია, რომ ჩვენ სავაჭრო-ეკონომიკური ურთიერთობები აღვადგინოთ, ჯერ ეგეც არ არის მთლიანად დარეგულირებული, იმიტომ, რომ კომუნიკაციის პრობლემა არსებობს, იგივე რკინიგზა უნდა ამუშავდეს და ა.შ. ამაზეც ფიქრია საჭირო, მაგრამ ვინაიდან ეს ყველაფერი პოლიტიკასთან არის დაკავშირებული, უნდა გადაიდგას პოლიტიკური აზრით ისეთი ნაბიჯები, რომლებიც ხელს შეუწყობს რუსეთთან ურთიერთობის დარეგულირებას. რაც შეეხება უკრაინის საკითხს, ეს პირდაპირ გავლენას ვერ ახდენს ჩვენზე. მე მთლიანად მხარს ვუჭერ დღვანდელი ჩვენი ხელისუფლების პოზიციას, რომელიც ნეიტრალურია. არ შეიძლება შენ ჩაერიო უცხო სახელმწიფოს საქმეებში, ის პრობლემა, რომელიც არის უკრაინაში, უნდა მოაგვაროს უკრაინელმა ხალხმა. ჩვენ, რომ ცალსახად დავიკავოთ, რომელიმე მხარის პოზიცია მიუღებელი და გაუმართლებელია, როგორც პოლიტიკური, ისე ეთიკური თვალსაზრისით. მისაღებია ის, რომ ჩვენ ვიკავებთ მშვიდობისა და კანონიერების პოზიციას, რომ უკრაინაში პროცესები მშვიდობიანი და კანონიერი გზით უნდა წარიმართოს, ეს არის ამოსავალი წერტილი, ეს არის ყოველთვის წაუგებელი პოზიცია დიპლომატიაში. ახლა გავიხსენოთ, რა საკითხით დაიწყო დაპირისპირება უკრაინაში: ესაა საკითხი იმის შესახებ, ევროკავშირში ასოციაციის ხელშეკრულება იყოს ხელმოწერილი თუ არა. მაგრამ ნატოზე ლაპარაკი საერთოდ არ არის იქ, დააკვირდით კარგად, ნატოზე ცალსახად ითქვა უარი უკრაინაში, კი არიან იქ რადიკალური პროდასავლური ორიენტაციის ძალები, მაგრამ დღეს ამაზე საერთოდ არ არის უკრაინაში დისკუსია, ჩვენთან ამას რატომღაც ივიწყებენ. ლაპარაკია უკრაინაში იმაზე, რომ ეკონომიკურად რა არის უფრო მომგებიანი, პერსპექტიული – აი ამაზე არის დაპირისპირება და სხვა არაფერზე, თუმცა, რა თქმა უნდა, ამის კონტექსტი არის უფრო ფართო და უფრო მეტად პოლიტიკური, ვიდრე წმინდა ეკონომიკური მომენტები, მაგრამ ეს არის ცალსახად, რომ ნატოს თემა დღესდღეობით უკრაინაში აქტუალური არ არის, განსახვავებით საქართველოსგან.ჩვენ ვართ დღეს აბსოლუტურად იზოლაციაში ჩვენი პოზიციით, როცა ცხადდება,რომ ჩვენ აუცილებლად გვინდა ნატოში და თან აბსურდულ არგუმენტს იყენებენ თითქოს 2008 წლის პლებისციტმა გადაწყვიტა ეს და არაფერი პლებისციტი იქ არ იყო,ეს იყო სიყალბე თავიდან ბოლომდე,თარხნიშვილის მიერ ჩატარებული სიყალბე.ეს არის მიუღებელი და ეს უნდა გაითვალისწინოს ხელისუფლებამ,თუმცა მე ისიც მესმის, რომ ძალიან სუსტია დღეს ხელისუფლება,მთლიანად არის დამოკიდებული დასავლეთზე,როგორც ფინანსურად და პოლიტიკურად,ისე შეიძლება სხვა რაღაც შიშები არსებობს ხელისუფლებაში,რომ დასავლეთი ცუდ რეაქციას მისცემს, კი ბატონო,თუ ეს ამით არის განპირობებული ილაპარაკონ, რომ ძალიან უნდათ ნატო და რომ ძან უნდათ ევროკავშირი, მაგრამ ჯერ ერთი ეს არარეალურია, მეორეც ის, რომ გარკვეული ეტაპის შემდეგ უკვე მაინც დადგება საქართველო გზა გასაყართან თუ რომელი გზა უნდა აირჩიოს, მაგრამ სანამ არ მივსულვართ იქამდე, მაქსიმალურ ლავირებას უნდა ეცადოს ხელისუფლება, ამავდროულად მაქსიმალურად უნდა დაამყაროს და მჭიდრო გახადოს ურთიერთობები რუსეთთან,რომ მერე უფრო გაძნელდეს კონფრონტაციის რეჟიმში გადასვლა და შენარჩუნებულ იქნას კარგი ურთიერთობა.“
როგორ ფიქრობთ, რა კონკრეტული სტრატგია უნდა დაისახოს დღევანდელმა ხელისუფლებამ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტის მოსაგვარებლად? როგორია დღევანდელი ხელისუფლების ნაბიჯებია ამ მიმართულებით?
თორნიკე შარაშენიძე: „აფხაზებსა და ოსებს რაც უფრო ხშირად ვეტყვით, რომ მათ ერთიან საქართველოში უნდა იცხოვრონ, ისინი კიდევ უფრო მეტად დაგვშორდებიან. ამის ნაცვლად უნდა ვაჩვენოთ ის კარგი რაც ჩვენთან კეთდება და დავაცადოთ თავად გააკეთონ არჩევანი. ასევე მათ საბოლოოდ უნდა გაუქრეთ შიში, რომ თუკი რუსები წავლენ მათთან მაშინვე ქართული ჯარი შევარდება. აფხაზებს და ოსებს გაცნობიერებული უნდა ჰქონდეთ რომ საქართველო კარგი ქვეყანაა და მასთან ყოფნა ჯობს. ამის გასაკეთებლად ორი რამაა საჭირო – პირველი ის, რომ აფხაზები და ოსები საინფორმაციო ბლოკადიდან უნდ გამოვიდნენ და მეორე ის, რომ შევცვალოთ ჩვენი მიდგომა მათ მიმართ. ვაღიაროთ, რომ ყველაფერი მარტო კრემლის ბრალი არ არის და რაღაცეები ჩვენც გვეშლება. ცხადია, აფხაზებსა და ოსებსაც ეშლებათ, მაგრამ ჩვენ მათზე მეტი მოგვეთხოვება.“
მამუკა არეშიძე: „ჩვენ სიმართლეს უნდა შევხედოთ თვალებში, ჩვენ არა ვართ დღეს კონფლიქტის რეჟიმში სამხრეთ ოსეთთან და აფხაზეთთან, ჩვენ ვართ უფრო უარეს რეჟიმში. ჩვენ ვართ გაურკვევლობის რეჟიმში, როდესაც ერთი მხრივ ვცდილობთ რუსეთთან ურთიერთობის დალაგებას,რაც სავსებით გასაგებია, მეორის მხივ რუსეთი ასე ვთქვათ არ აპირებს ამ რეგიონების ხელიდან გაშვებას, როცა ვამბობ ამ რეგიონების ხელიდან გაშვებას არ აპირებს-მეთქი ვგულისხმობ იმას,რომ საქართველოსთვის არ აპირებს რეგიონები გაუშვას ხელიდან, არამედ საერთოდ რეგიონსაა ჩაჭიდებული, რეგიონის მართვის საშუალება არც აფხაზებს და არც ოსებს არა აქვთ, ამიტომ ჩვენ პრინციპში სამხედრო-დიპლომატიური კონფლიქტის რეჟიმში ვართ რუსეთთან, თუმცა რასაკვირველია შეგვიძლია შევქმნათ მრავალშრიანი დიპლომატიის ფორმატი და აუცილებელია ეს ფორმატი აფხაზეთთან და ოსეთთან,განსაკუთრებით აფხაზეთთან, ოსები აბსოლიტურად დამოკიდებულნი არიას რუსებზე და აფხაზებს რაღაც თვითმყოფადობის და თავმოყვარეობის ელემენტები შერჩათ,მე მინდა მთვარი კითხვა დაისვას, გვიღირს თუ არა რუსეთთან ურთიერთობის დალაგება, ცალსახად გვიღირს, მიუხედავად იმისა, რომ ეს შეიძლება ძვირი დაგვიჯდეს, უკვე დაგვიჯდა ძვირი და აქედან გამომდინარე,ვთვლი, რომ ეხლა შესაძლბელია გარკვეული ურთიერთობების რეჟიმის შექმნა, ძალიან მოზომილად ეს უნდა გავაკეთოთ. იმიტომ, რომ დღეს მსოფლიო გეოპოლიტიკური ცვლილბების რეჟიმში ცხოვრობს და აქედან გამომდინარე, ჩვენ ამ უდიდეს გარდაქმნებს არ უნდა შევეწიროთ. ჩვენი სახელმწიფო ჯერჯერობით არ არის ისეთი ძლიერი და არა ყავს ისეთი ძლიერი მოკავშირე, რომლის მეშვეობითაც ის შეეცდება თავის დაცვას, ამიტომ მაქსიმალურად უნდა მოვახდინოთ დაბალანსება დანის პირზე დასავლეთსა და რუსეთს შორის, არავითარ შემთხვევაში ოქროს შუალედს არ ვგულისხმობ, ოქრის შუალედი სიმშვიდეს,სიწყნარეს და ასე ვთქვათ შეგუებას ნიშნავს, მე ვგულისხმობ დანის პირზე სიარულს,რომელიც გულისხმობს ვარირებას დასავლეთსა და რუსეთს შორის, ყველას ინტერესის გააზრებას და საკუთარი ინტერესების დაცვას. ეს ძალიან რთული პროცესია, ამას სჭირდება ერთის მხრივ ბრძენი საგარეო უწყება და მთავრობა, მეორის მხრივ მთავრობისა და საზოგადოების კონსოლიდაცია,სამწუხაროდ არც ერთი გვაქვს და არც მეორე. რა უნდა ვქნათ ცხინვალთან და სოხუმთან? მე ვთქვი მრავალშრიანი დიპლომატია, რომელიც გულისხმობს სახალხო დიპლომატიას, სხვადახვა ტიპის ჰუმანიტარულ აქციებს, ზოგიერთი ტიპის ზემოქმედებას, ნათესაური კავშირების ამუშავებას და ა.შ.“
გულბაათ რცხილაძე: „ეს არ მოგვარდება არანაირად, სანამ ჩვენ ელემენტარულს არ გავაცნობიერბებთ. ეხლა დააკვირდით,ჩვენთან,საქართველოში, მიღებულია რუსეთის მოხსენიება ოკუპანტად და ამ დროს საერთოდ,თითქოს არ არსებობს არც აფხაზები და არც ოსები,როგორც ეთნოსები და როგორც ხალხები. თითქოს ეს ყველაფერი არის რუსეთის მოწყობილი, რუსეთის გამოგონილია საერთოდ ეს ვითარება და თითქოს აფხაზები და ოსები ელემენტარულად არიან დებილები, გონებრივად ჩამორჩენილები. რომელთა აზრს არც ვითვალისწინებთ, რომელთაც არავითარი აზრი არ გააჩნიათ და ისინი არიან რუსეთის ხელში რაღაც თოჯინები და აი ეს არის ჩვენი ძირეული შეცდომა,ჩვენ ჯერ უნდა ვკითხოთ იმ ხალხს,რომ იძახი რომ ოკუპირებულია ეს ტერიტორია იმისთვის ოკუპირებულია? იმისთვის არის გათავისუფლებული ეს ტერიტორია, აი ეს არის განსხვავება. ჩვენ ვერ გავიგეთ ეს და რაღაც ილუზიებში ვართ,ჩვენი მთავარი პრობლემა რუსეთი კი არ არის ამ კომპლიქტებში არის ის ეთნოსები, ის ხალხები, რომლებიც იქ ცხოვრობენ. ჩემთვის მიუღებელი რაც არის ისაა,რომ აფხაზეთის და სამაჩაბლოს მკვიდრი მოსახლეობა არი როგორც ოსი, აფხაზი ისე ქართველიც. ეს ქართველი,რომ იქ არ არის წარმოდგენილი აი ეს არის უსამართლობა და აი ეს არის მიუღებელი,თორე ისე რომ იყოს რომ აფხაზები და ქართელები აფხაზეთში,ოსები და ქართველები სამხრეთ ოსეთის ავტონომიის ტერიტორიაზე წყვეტდნენ ერთობლივად აი ამ ტერიტორიების ბედს, მაშინ სხვა იქნებოდა, ამიტომ არის მიუღებელი ჩვენთვის და ჩვენ ეს უნდა გავითვალისწინოთ, მაგრამ ის, რომ თითქოს ეს არის მხოლოდ რუსეთის მოგონილი და რუსეთის ინსპირირებული ეს კონფლიქტი არაფერს არ მოგვცემს. ჩვენ უნდა გავიგოთ ის, რომ თუკი გვინდა დიალოგი აფხაზეთთან და ოსეთთან მაშინ მათ აზრს პატივი უნდა ვცეთ. ეხლა როცა ვამბობ პატივი უნდა ვცეთ მათ აზრს იმას კი არ ნიშნავს, რომ მათ დავეთანხმოთ დამოუკიდებლობაში, არავითარ შემთხვევაში, მაგრამ უნდა გავითვალისწინოთ, უნდა გავაანალიზოთ და შემდეგ გავაკეთოთ დასკვნები. რუსეთი უკვე შემდეგ არის ამაში ჩართული, თუნდაც ის დავუშვათ, რომ რუსეთის ინსპირირებულია ეს კონფლიქტები, თუნდაც ასე იყოს,მაგრამ ფაქტობრიბვი მასალა ასე ვთქვათ ოსები და აფხაზები არიან აი ამ ვითარებაში და ამიტომ მათი აზრის გაუთვალისწინებლობა არ შეიძლება, დავუშვათ, ერთხელ მოატყუა რუსეთმა აფხაზები და ოსები, მაგრამ როგორ 25 წელიწადია სულ ტყუვდებიან ისინი? და რატომ არ ამბობენ მაშინ თუ რუსეთმა ოკუპაცია გააკეთა,რატომ ვამბობთ ამას მარტო ქართველები,რატომ არ ამბობენ ამას აფხაზები და ოსები,რომ ოკუპირებულია, ეს ხომ მათი სახლებია.აი ეს არის ჩვენი მთავარი პრობლემა,ჯერ მათი აზრი უნდა გავითვალისწინოთ,პარალელურ რეჟიმში რუსეთთან დაახლოების და დარეგულირების აუცილებელი გზაა გასავლელი იმიტომ,რომ ერთის მხრივ, რა თქმა უნდა, აფხაზები და ოსები თვითონ გამოხატავენ თავიანთ ინტერეს,მაგრამ მეორის მხრივ რუსეთის ფაქტორი არის ძალიან მნიშვნელოვანი.რუსეთის გარეშე არც მოგვარდება ეს კონფლიქტები და არც არასოდეს დარეგულირდება თუკი რუსეთის ნება არ იქნება.აი ამ ორივე მიმართულებით უნდა ვიმუშაოთ და არა ისე,რომ ეხლა იქ რაღაც სამინისტრო რომ არის პაატა ზაქარეიშვილის,გაურკვეველი სამინისტრო,რა დაარქვან აღარ იციან ,ყოველ დღე რაღაც ახალს იგონებენ,რა ფუნქცია აქვს აი ამ მინისტრს? ვის ხვდება ის აფხაზებიდან და ოსებიდან,ვინ ელაპარაკება მას საერთოდ?რამეს წარმოადგენს?ტყუილა ჭამენ ბიუჯეტის ფულს,დაწყნარდით ბატონებო,არის უკვე ლტოლვილთა და განსახლების სამინისტრო და მიხედონ ლტოლვილებს მაშინ,აი ეს რახაცა აბსტრაქტული სამინისტრო მე არ მესმის,მაშინ შედეგი დაგვანახოს,რაში გამოიხატება მისი მოღვაწეობის შედეგი,ხომ უნდა იყოს რაღაცაში?ერთი უბრალო,პოლიტიკოსზე აღარ ვლაპარაკობ, მაჩვენოს ვინმე აფხაზი ელაპარაკება პაატა ზაქარეიშვილს ან მის უწყებაში ვიღაცას.არ არსებობს ასეთი ფაქტი და თავს ნუ მოვიტყუებთ ამით,ჯერ უნდა რუსეთთან დალაგდეს ურთიერთობა და აფხაზი მერე დაგელაპარაკება შენ,რომ შეხედავს შენ ის რაღაცის გაკეთება შეგიძლია და გაფუჭება მისთვის მოსკოვში, პირდაპირ ვთქვათ ეს არის მაკიაველისტური პოლიტიკა უნდა იმოქმედო იმ ძლიერ მხარესთან და შეეცადო ის ძალა შენს სასიკეთოდ გამოიყენო,ვიდრე შენმა მოწინააღმდეგემ, ეს არის რეალობა,დღეს ჩვენი მოწინააღმდეგეები არიან რეალურად აფხაზები და ოსები და არა რუსები,ეს ანტირუსული ისტერია არ იქნება სწორი, თუმცა მე იმას არ ვამბობ, რომ ანტიაფხაზური და ანტიოსური ისტერია დავიწყოთ, არავითარ შემთხვევაში, მაგრამ გაანალიზება აუცილებელია.
მიზეზი თუ რატომ ვერ გვარდება ეს პრობლემა – რასაც ქვია აფხაზეთის და ოსეთის ტერიტორიების დაბრუნება? რა შეცდომები იქნა დაშვებული წინა ხელისუფლებების მხრიდან?
თორნიკე შარაშენიძე: „უდიდესი შეცდომა იყო თავის დროზე სამხედრო კლიპების ტრიალი, მაგალითად იმ კლიპის სადაც ნინი ბადურაშვილი მღერის ”დალიეთ გმირებო ეს ფსოუს წყალია.” ასეთი კლიპების ნაცვლად ისინი უნდა ”დაგვებომბა” თანამედროვე ქართული სერიალებით, საიდანაც ჩანს, რომ ქართველები ნორმალური ხალხია რომელთან ერთად ცხოვრებაც სულაც არაა ცუდი.“
მამუკა არეშიძე: „წინა ხელისიფლების მხრიდან მთავარი შეცდომა ის იყო,რომ ომის დაწყების საშუალება მისცა რუსეთს,თვითონაც ჩაება ამ პროცესში, ის, რომ წინა ხელისუფლებას თვითონაც უნდოდა ომი ფაქტია,ჩემთვის ორი აზრი არ არსებობს, ნუ თუ წინა ხელისუფლების მთლიან ნაწილს არა, მის გარკვეულ ნაწილს უნდოდა.ჯერ კიდევ მაისში 2008 წლის სააკაშვილს ურჩევდნენ რომ გალაშქრება მომხდარიყო აფხაზეთზე, მაგრამ მაშინ სააკაშვილი ამერიკელების კონსულტაციებს დაჰყვა და ავანტურაში თავი არ გაყო,მაგრამ შემდეგში მაინც მოახერხეს რუსებმა მისი წამოკიდება, ხაფანგი დაუგეს და ამან თავი შეყო ამ ხაფანგში. სხვა შეცდომებს რაც შეეხება, 2004 წელს, როცა მოვიდა ახალი ხელისუფლება პირადად ჩემთან გამოაგზავნა კოკოითმა კაცი,მაშინ მე ძალიან კარგი ურთიერთობა მქონდა კოკოითთან,კოკოითმა თქვა ახალგაზრდა ბიჭები მოვიდნენ ხელისუფლებაში და იქნება ვილაპარაკოთ არაოფიციალურადო, დაასახელა კიდეც სახელი და გვარი,თუ ვისთან უნდოდა მას დალაპარაკება, ეს იყო გია ბარამიძე, ჩვენ შევატყობინეთ ხელისუფლებას, არ ვიცი ბარამიძემდე მივიდა თუ არა ეს ამბავი,მაგრამ ხელისუფლებას შევატყობინეთ,უარი მივიღეთ,ჩვენ მაგათთან არ ვილაპარაკებთო.სხვათაშორის უნდა გითხრათ, რომ ასეთივე შეტყობინება ჩამოვიტანე მაგალითად 1989 წლის 26 მაისს ცხინვალიდან,მაშინ დაველაპარაკე ეროვნული მოძრაობის ლიდერებსაც,მათგანაც იგივე პასუხი მივიღე,რომ ჩვენ იმ ველურებთან არ დავილაპარაკებთო, ახლა ეს სიტყვა – ,,ველურები“ ნახმარი არ იყო, მაგრამ დაახლოებით იგივე აზრი,ორივე შემთხვევაში წავაგეთ,მოკლედ ასე იყო თუ ისე იყო, მაშინ უარი გავუგზავნეთ, მერე იყო 2005 წლის ზაფხულში ერგნეთის ბაზრობა დაანგრია მთავრობამ და ოქრუაშვილი ლამის ომით შევარდა ცხინვალში და ბარამიძე თვითონ,ერთი შინაგან საქმეთა მინისტრი იყო, მეორე თავდაცვის მინისტრი. ასე, რომ აი ეს იყო შეცდომა ერგნეთის ბაზრობის დანგრევა შეცდომა იყო და ყველა ის ნაბიჯი,რაც 2004 წლამდე გადაიდგა მთლიანად შეცდომა იყო, ,,კოკოითი ფანდარასტის“ ჩათვლით. პრობლემა ვერ გვარდბა იმიტომ, რომ არ გვაქვს შესაბამისი პოლიტიკა, სულ მუშაობს მეხუთე კოლონა,რომელიც ქართულ ხელისუფლებაში არსებობს 90-იანი წლებიდან დღემდე და სულ შეცდომის რეჟიმში ამყოფებს ხელისუფლებას, ხელისუფლების უმაღლეს ჩინებს, გარდა ამისა არის ქართული ამბიცია, აბსოლიტურად გაუგებარი, რომელიც დაფუძნებულია მე ვარ და ჩემს ნაბადზეო, ამათ დედას ვუტირებო და ყოველთვის წაგებულები ვართ. ქართულ ხელისუფლებას 90-იანი წლებიდან მოყოლებული გამოცდილება და სიბრძნე აკლია, ეხლა თუკი მკითხავთ ეს გამოცდილება და სიბრძნე როგორ უნდა შეიძნოს ქართულმა ხელისუფლებამ გიპასუხებთ,რომ არ ვიცი. ეს არის სხვადასხვა მიზეზთა გადაკვეთის შედეგი, შეიძლება ასე მოხდეს დავით აღმაშენებელი გაჩნდეს ერთ მშვენიერ დღეს და შეიძლება მოხდეს ისე,რომ გაჩნდეს სვიმონ მეფე, ზაქიჭამიას ვგულისხმობ.“
გულბაათ რცხილაძე: „ეს ძან დიდი თემაა რა შეცდომები იქნა დაშვებული, მთელ ათწლეულებს ითვლის, ჯერ საბჭოთა დროს და უფრო ადრე კიდევ ე.წ. დამოუკიდებელი რესპუბლიკა, რომ გვქონდა 1918-21 წლებში, იქაც არის უამრავი შეცდომა დაშვებული, ბოლო პერიოდში მოკლედ უკვე ვთქვი, ჯერ ერთი არ ვითვალისწინებთ აფხაზებისა და ოსების ფაქტორს თვითონ,როგორც ცალკე ხალხების ფაქტორს,რომლთაც თავიანთი ეროვნული ცნობიერება ჩამოუყალიბდათ, ჩვენ ეს მოგვწონს თუ არ მოგვწონს სხვა ამბავია, მაგრამ მათ ჩამოუყალიბდათ,გაიარეს გარკვეული განვითარების გზა, ემასიპაცია გაიარეს და მიდიან იქიდკენ რომ ჩამოყალიბდნენ ერებად,იყვნენ არა მხოლოდ ეთნოსები არამედ ჩამოყალიდბენ ერებად და ამასთან ძალიან ახლოს არიან,აფხაზები ფაქტობრივად უკვე ჩამოყალიბდნენ, სამხრეთელი ოსები აი ამ გზაზე არიან და ეს არის ჩვენთვის ყურადსაღები და შეიძლება ითქვას საგანგაშო პროცესი,მაგრამ ამაზე გავლენას ვერ ვახდენთ, ეს ერთი, იმიტომ არ გვარდება, რომ ამას არ ვითვალისწინებთ, მეორე და არანაკლებ მთავარი იმიტომ არ გვარდება და არც მოგვარდება, ვიდაიდან ჩვენ რუსეთთან არ გავქვს ისეთი ახლო და მჭიდრო ურთირთობები როგორიც უნდა გვქონდეს, თუნდაც მაგალითად ისეთი დაბალანსებული ურთიერთობა როგორიც აზერბაიჯანს აქვს ჩვენს რეგიონს ვიღებ ეხლა მაგალითად, მხოლოდ ამ ფონზე თუკი რუსეთი ჩვენს ქვეყანას აღიქვამს და მის ხელისუფლებას, როგორც წონად მოვლენას, როგორც წონად ქვეყანს ჩვენს რეგიონში მაშინ რუსეთი უფრო მეტ ყურადღებას მიაქცევს ამ კონფლიქტებს ჩვენს სასარგებლოდ,იმიტომ რომ მათ უნდა გაიგონ და ესმით კიდევაც,უბრალოდ ჩვენ არ ვაძლევთ ამის აღქმის საშუალებას, რომ საქართველო როგორც ასეთი ბევრად უფრო მნიშვნლოვანია რუსეთისთვის,მის სტრატეგიისათვის ვიდრე ცალკე აღებული აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი, აი ეს ორი ფაქტორი არის მთავარი, რომელსაც მე კიდევ ერთხელ გავუსვამდი ხაზს და გავამახვილებ ყურადღებას, აი ამიტომ არ გვარდება და არც მოგვარდება ეს კონფლიქტი.“
რამდენად დიდი შანსი გვაქვს იმისა, რომ ოკუპირებულ ტერიტორიებს დავიბრუნებთ და როგორ წარმოგიდგენიათ ეს პროცესი?
თორნიკე შარაშენიძე: „შანსი გვაქვს, ისტორიაში უფრო დიდი ხნით დაუკარგავთ ტერიტორიები, რომლებიც მოგვიანებით დაუბრუნებიათ. როდის მოხდება ეს დამოკიდებულია იმაზე რა მოხდება რუსეთში. ეს ქვეყანა რომ სწორი გზით და გაძლიერებისკენ არ მიდის ფაქტია და მას ორი სცენარიდან ერთ-ერთი ელოდება – ან დემოკრატიზაცია და ევროპასთან გაერთიანება ან სერიოზული პოლიტიკურ-სოციალური კრიზისი, რომელიც შეიძლება საერთოდ მისი დაშლით დასრულდეს. ორივე შემთხვევაში მას ჩვენი ტერიტორეიებიდან წასვლა მოუწევს. საკითხავი მხოლოდ ისაა ეს როდის მოხდება.“
მამუკა არეშიძე: „შეგვიძლია შევქმნათ მრავალშრიანი დიპლომატიის ფორმატი, ჩვენი საკუთარი ძალისხმევაა საჭირო, ჩვენ მუდმივად ვფიქრობთ,რომ რომელიმე მფარველი გადაგვარჩენს, ხან მფარველს ვეძებდით სტამბოლში, ხან ისპაჰანში, ხან მოსკოვში ხან რა ვიცი სად და პრინციპში შედეგს ვერ ვაღწევდით, იმიტომ ვერ ვაღწევდით შედეგს, რომ ვერასოდეს ვერ ვქმნიდით მყარი თანამშრომლობის გარანტიებს, მყარ თანამშრობლობას როცა უნდა ვყოფილიყავით პარტნიორები და არა უმცროს-უფროსები,შედეგად ვიღებთ იმას რასაც ვიღებთ,რომ ერთი ვექტორით მუშაობა წამგებიანია,მრავალვექტორიანი უნდა იყოს ჩვენი პოლიტიკა და პოლიტიკური სიბრძნის შემთხვევაში შედეგს მივიღებთ.“
გულბაათ რცხილაძე: „კარგია,რომ თქვენ თვითონ სვამთ კითხვაში საკითხს, თუ როგორ წარმომიდგენია… მე ვერაფერს ვერ წარმოვიდგენ სანამ არ განმარტავს ვინმე და საზოგადოება არ შეჯერდება იმაზე თუ რა არის ტერიტორიების დაბრუნება,ანუ რაღაცა სიტუაციის დაბრუნება, ვთქვათ, როგორიც იყო საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა, იქ აფხაზეთის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა და სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქი, აი ეს ვითარება აღარ დაბრუნდება არასოდეს, ეს ხომ გასაგებია,ე.ი. რაღაცა ახალი ვითარება უნდა შეიქმნას,რაშიც მოვიაზრებთ ჩვენ,რომ ჩვენი ტერიტორიული მთლიანობა აღდგა თუკი ამ ტერმინზე გვაქვს ჩვენ გართულება რომ ,,აღსდგეს ტერიტორიული მლიანობა“. უნდა წარმოვიდგინოთ როგორ უნდა აღდგეს და რა სახით.პოლიტიკურ ენაზე შემიძლია განგიმარტოთ რამდენიმე ვარიანტი,ვთქვათ, პირველი ვარიანტი – უნიტარული სახელმწიფო; ეს არის გამორიცხულია,რომ ვთქვათ აფხაზეთი და სამაჩაბლო შემოვიდეს საქართველოს შემადგენოლობაში ამ პირობით. მე უკვე მოგახსენეთ,რომ იმ სტატუსითაც არ შემოვა, რაც გვქონდა საბჭოთა საქართველოში და მით უმეტეს, ახლა არ შემოვა ისე, რომ არც ავტონომია იყოს, არც არაფერი და გახდეს ჩვენი ნაწილი. მეორე ვარიანტი: ავტონომიების სტატუსითაც არ შემოვლენ,რადგან მათი დამოუკიდებლობა გამოცხადებულია და რუსეთთმა აღიარა ეს დამოუკიდებლობა,ამის გამო კი მათ არანაირად არა აქვთ დაინტერესება, რომ ავტონომიის სტატუსით შემოვიდნენ, მაგრამ არც ფედერაცია გამოვა უკვე ისე,რომ დღევანდელი საქართველო გახდეს ფედერაცია და აი ამ ფედერაციას შემოუერთდნენ, როგორც საქართველოს ფედერაციის სუბიექტებიან ან თუნდაც წინასწარ გათვლილი იყოს კონფედერაციის საკითხი – ესევ და ისევ იმის გამო,რომ აფხაზებს და ოსებს დამოუკიდებლობა აქვთ გამოცხადებული.მე უფრო იმას ვემხრობი,რომ ჩვენ დავალაგოთ რუსეთთან ურთიერთობა და რუსეთი გახდეს გარანტი აი ამ პროცესისა,რატომ რუსეთი? იმიტომ, რომ აფხაზები და ოსები რუსეთს ენდობიან,ჩვენ არ ვენდობით მაგრამ უნდა მოვიპოვოთ ეს ნდობა,რომ რუსეთს ქონდეს ჩვენი ნდობა და ჩვენ მერე რაღაცა დოზით რუსეთს ვენდოთ,მიუხედავად იმისა,რომ მესმის მწარე გამოცდილება გვაქვს წარსულში. მაგრამ ნუ ვაბრალებთ ამას რუსეთს,ჩვენ გვყავდა შევარდნაძე და სააკაშვილი, გვყავდა კიდევ სხვა ასეთი ,,ძვირფასი“ ხალხი,რომელთაც ვერ გაართვეს თავი რუსეთთან ურთიერთობებს,მაშინ რატომ ვაბრალებთ ყველაფერს რუსეთს? მაგრამ ალტერნატივა არ აქვს ამას,რომ რუსეთი იყოს ამ კონფლიქტების მოგვარების გარანტი,თუკი აფხაზების და ოსების ნებაც იქნება,დაე, შემოვიდეს დასავლეთიც ამ პროცესში,მაგრამ მეეჭვება ამაზე წამოვიდნენ… შუამავლების ძალისხმევით უნდა მივიდეთ კონფლიქტების მოგვარებამდე,ამას დასჭირდება ერთი ათეული წელი თუ მეტი არა. რას ითხოვენ აფხაზები და ოსები, რას ფიქრობენ? ისინი სულ გვეუბნებოდნენ: ქართველები არასოდეს გვაღიარებთ თქვენს თანასწორუფლებიან პარტნიორად ,ყოველთვის ზემოდან გვიყურებდით, რომ თქვენ ხართ ცენტრი ჩვენ კი თქვენი პროვინცია, რეგიონი. არა, ამბობენ ისინი – ჩვენ ვართ ჩვენ, თქვენ ხართ თქვენ! აი ეს პრეტენზია მუდმივად ჰქონდათ ჩვენდამი აფხაზებსა და ოსებს, და ეს სავსებით სამართლიანად! ამიტომ ჩვენ უნდა ვაღიაროთ ის კი არა, რომ ისინი დამოუკიდებელი სახელმწიფოები არიან და საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები, არავითარ შემთხვევაში! – ჩვენ ვაღიაროთ ის,რომ ისინი არიან თანასწორუფლებიანი მომლაპარაკებლები და სუბიექტები ჩვენთვის, ანუ მათ რომ არ ქონდეთ არასრულფასოვნების კომპლექსი ჩვენთან საუბარში. ეს სამი სუბიექტი თანხმდება ახალი სახელმწიფოს ჩამოყალიბებას, ახალი კონფედერაციული სახელმწიფოს ჩამოყალიბებას.ასეთი მოდელები პრაქტიკაში არსებობს,ჩვენც შეგვიძლია ეს, თუკი მოვინდომებთ მომავალში,საერთაშორისო შუამავლების ჩარევით (გაერო იყოს ასეთი შუამავალი, შესანიშნავი ვარიანტია). მოდელი ასეთი შეიძლება,რომ იყოს: სამი სუბიექტი – თბილისი,სოხუმი,ცხინვალი თანხმდება, რომ ისინი აარსებენ ახალ სახელმწიფოს და ეს იქნება ერთიანი სახელმწიფოებრივი სივრცე და არ იქნება მათ შორის საზღვრები, არ იქნება შეზღუდვები გადაადგილებაში და აი ეს იქნება მთავარი მომენტი, იქნება სამი სუბიექტი და, ვთქვათ, იქნება პარლამენტის ზედა პალატა, ქვედა პალატა და ზედა პალატაში იქნებიან წარმოდგენილი ეს სუბიექტები…აი ძალიან ზოგადი და ხაზს ვუსვამ თეორიულად ასეთი მოდელი მე შესაძლებლად მესახება,მაგრამ არასგზით არ მესახება შესაძლებლად უნიტარული სახელმწიფოს აღდგენა და ამაზე ოცნებაც კი წარმოუდგენელია.“
რა როლი უნდა შეასრულოს საერთაშორისო საზოგადოებამ ამ კონფლიქტების მოგვარებაში?
თორნიკე შარაშენიძე: „ჩვენ მათთან სერიოზულად უნდა ვიმუშაოთ, რომ ეს პრობლემები დავიწყებას არ იქნას მიცემული. უფრო მეტად უნდა გადმოვიყვანოთ ჩვენს მხარეს საზოგადოებრივი აზრი დასავლეთში, რასაც შემდეგ უკვე მთავრობების მეტად გააქტიურებაც მოჰყვება. სამწუხაროდ ამ მხრივ არც ისე კარგად ვმუშაობთ.
მამუკა არეშიძე: „მუდმივი შეცდომის რეჟიმში ვცხოვრობთ ეხლაც, ნაციონალური მოძრაობა მუდმივად იძახის, რომ ჩვენ უნდა გავააქტიუროთ თანამშრომლობა დასალეთთან, კარგით, გავააქტიუროთ და ჩვენი დასავლელი პარტნიორები შეშფოთებას შეშფოთებაზე გამოთქვამენ, ჩვენი დასავლელი პარტნიორები განცხადებას განცხადებაზე აკეთებენ რეზოლუციას რეზოლუციაზე მიიღებენ და მერე რა? რუსეთი დღეს ისეთ მდგომარეობაშია, რომ დასავლეთს ანგარიშსს არ უწევს, განსაკუთრებით ევროპას,პირადი ურთიერთობები დონეზე შეიძლება პუტინმა და მერკერმა რაღაცა მოილაპარაკონ, სხვა შემთხვევაში არ აღელევებს რუსეთს დასავლეთის აზრი,აქედან გამომდინარე,შესაბამისად იქცევა. დასავლეთს არა აქვს მყარად ჩამოყალიბებული პოზიცია რა უნდა,აი ეხლა მაგალითად უკრაინასთან დაკავშირებითაც ჩანს ეს,ერთის მხრივ დღეს უკრაინაში ჩანს, რომ უკრაინელი ხალხი იბრძვის, მაგრამ სინამდვილეში კულუარული სერიოზული ბრძოლა მიდის დასავლეთსა და რუსეთს შორის,მაგრამ როგორც კი ეს ბრძოლა გადავიდა რადიკალური დაპირისპირების ფაზაში,იმ წუთში დაიწყო ე.ი. ასე ვთქვათ გაპრანჭვა დასავლეთმა, რომ არ მიესალმება ის ამ რადიკალურ ზომებს, ქუჩის ბრძოლებს და ა.შ. პრაქტიკულად კი მათი წამოწყებულია ეს ყველაფერი,ასე,რომ დასავლეთმა ხშირად იცის ხოლმე, სიტუაციას არევს და მერე მიატოვებს, ჩვენ ასეთ მდგომარეობაში ვართ,მხოლოდ დასავლეთის იმედად ყოფნა არაფრით არ შეიძლება,არ იძლევა შედეგს,არავითარი ევროკავშირები და არავითარი ევროპარლამენტარები თუ ევროუშიშროების განცხადებები საქმეს არ შველის.“
გულბაათ რცხილაძე: „შუამავლობის ფუნქცია,რომ ნდობა ჩამოყალიბდეს მხარეებს შორის.იყო რაღაც იქ პატარა პროექტები,რომლებიც ხელს უწყობდნენ აფხაზებს და ქართველებს შორის დიალოგს ე.წ. ,,შლაინინგის პროცესი“,როდესაც ჩადიოდნენ ავსტრიაში და გერმანიაში ქართველი და აფხაზი დიპლომატები,პარლამენტის წევრები,ჟურნალისტებიც და დიალოგი ქონდათ მათ არაფორმალურ გარემოში.ალბათ უნდა დაიხვეწოს ეს ფორმატი და უფრო მასშტაბური გახდეს,ოსებთანაც უნდა მოხდეს ეს და რუსებთანაც.თუმცა მე ვფიქრობ რუსეთთან საერთაშორისო საზოგადოების ჩარევის გარეშეც შესაძლებელია,ჩვენ ძალიან კარგად ვიცნობთ ერთმანეთს რუსები და ქართველები და არავის ჩარევა პრინციპში არ უნდა გვჭირდებოდეს,და თუკი დავიწყებთ რუსეთთან დიალოგით, გარწმუნებთ,რომ შემდეგ აფხაზები და ოსები თვითონ წამოვლენ ჩვენთან დიალოგზე, ასე რომ, საერთაშორისო თანამეგობრობას შეუძლია მხოლოდ კიდევ უფრო გააძლიროს ის ფონი,რომელსაც ჩვენ თვითონ შევქმნით მათთან დიალოგში.“
მოსახლეობის გარკვეულ ნაწილს უკვე აღარ სჯერა,რომ ჩვენ ამ ტერიტორიებს დავიბრუნებთ,რადგან ფიქრობენ,რომ ჩვენი ჩრდილოელი მეზობელი არ დათმობს ასეთ მსუყე ლუკმას,თქვენ როგორ ფიქრობთ,აქვს ამ აზრს არსებობის უფლება და არის თუ არა ეს მართლაც რუსეთზე დამოკიდებული?
თორნიკე შარაშენიძე: „ისევ და ისევ, თავად რუსეთის მომავალი საკმაოდ ბუნდოვანია. თავისი ნებით ცხადია არ დათმობს, მაგრამ ოდესღაც ასევე არ თმობდა ბალტიისპირეთსაც. კიდევ უფრო მძიმედ ჰქონდა საქმე პოლონეთსაც – მე-19 საუკუნეში მთელმა ევროპამ აღიარა, რომ პოლონეთის ნაწილი რუსეთს ”სამუდამოდ” გადაეცა, მაგრამ რამდენად სამუდამო გამოდგა ეს აგერ ვნახეთ. განსხვავებით პოლონეთისგან რუსეთს აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონს არავინ უკანონებს. დანარჩენი დასკვნები თავად გააკეთეთ.“
მამუკა არეშიძე: „რუს პოლიტიკოსებს,რომ დაელაპარაკო კულისებში გეუბნებიან,რომ შემოდით ევრაზიულ კავშირში და ჩვენ ისე გავაკეთებთ, თქვენ იქნებით ფედერაციული სახელმწიფო,აფხაზეთი და ოსეთი იქნება თქვენს შემადგენლობაში,ფედერაციული სახელმწიფოს შემადგენლობაში, ოღონდ შემოდით,ვენდოთ რუსეთს?მე არ ვიცი,მე მგონი არ უნდა ვენდოთ,მაგრამ ვენდოთ დასავლეთს?მე მგონი ვერა, ბოლომდე ვერ უნდა ვენდოთ, ე.ი. გამოსავალი რაში მდგომარეობს,გამოსავალი იმაში მდგომარეობს,რომ ფსიქოლოგიურად უნდა გადავეჩვიოთ მფარველის ძებნას,უნდა ვეძებოთ პარტნიორები,ჩვენ გვყავს ასეთი პარტნიორი,რომელსაც შეუძლია ძალიან სერიოზულად მხარში დაგვიდგეს,მაგრამ მაშინ გარკვეული პოლიტიკური გადაწყვეტილებები უნდა მივიღოთ,ეს არის პარტნიორი,რომელსაც ჩვენ ვჭირდებით, ეს არის აზერბაიჯანი,ეხლა თქვენ მეტყვით, რომ აზერბაიჯანს თავისი პრობლემა ვერ მოუგვარებია, ყარაბაღს ვგულისხმობ, აზერბაიჯანმა ამ პრობლმისგან გააკეთა ასე ვთქვათ,შექმნა ხატი.ეკონომიკური და პოლიტიკური თვალსაზრისით აზერბაიჯანი ყარაბაღი უკვე არაფერს არ წარმოადგენს, ეს ჩვენაა რომ გვჭირდება სამხრეთ ოსეთი და აფხაზეთი,თორე იმათთვის ყარაბაღს არავითარი მნიშვნელობა აღარ აქვს,უბრალოდ ეს არის მიზეზი,რითაც აზეტბაიჯანი მუდმივად აპელირებს,აზერბაიჯანი არის უმდიდრესი და უძლიერესი ქვეყანა, როგორც სამხედრო თვალსაზრისით,ისე ეკონომიკური თვალსაზრისით, მართალია პატარაა შედარებით მაგრამ მაინც,აზერბაიჯანს ჩვენ ვჭირდებით, აქედან გამომდინარე ჩვენ შეგვიძლია გარკვეული პარტნიორული ურთიერთობები შევქმნათ მასთან.პარტნიორული ურთიერთობები ყვლა თვალსაზრისით და არა მხოლოდ ეკონომიკური თვალსაზრისით,მაგრამ აი ამას არავინ არ ინდომებს აქ თბილისში, იმიტომ რომ ისინი ცდილობენ პარიტეტი დაიცვან სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის,ეს თემაა ისეთი,რომელზეც დაფიქრებაა საჭირო, ჩვენ ყოველთვის ვცხოვრობთ დღევანდელი დღით და პერსპექტივაში არ გვაქვს არაფერი.“
გულბაათ რცხილაძე: „ეს მარტო რუსეთზე არაა დამოკიდებული,ის ხალხი არ თვლის თავს ოკუპირებულად აფხაზები და ოსები და აქდან გამომდინარე, ,,დაგვიბრუნოს რუსეთმა“,-არის აბსურდული მტკიცება,ე.ი. რუსეთმა რა უნდა ქნას? უნდა აიძულოს ისინი სამხედრო ან სხვა ძალებით,ვთქვათ ფინანსური ან ეკონომიკური ბლოკადით აიძულოს დაექვემდებარონ საქართველოს. ამაზე ისინი არ წამოვლენ.“
მაშინ, როცა ჩვენ ვსაუბრობთ ურთიერთობის დარეგულირებაზე, რუსეთის მხრიდან ადგილი აქვს მცოცავ ოკუპაციას, როგორ შეაფასებდით ამას?
თორნიკე შარაშენიძე: „ამის ახსნა მარტივია – ეს ტერიტორიები რუსეთს სჭირდება იმისათვის, რათა დანარჩენი საქართველო ამა თუ იმ ფორმით რაღაცნაირად აკონტროლოს. რაც უფრო მეტად გადმოწევს საოკუპაციო ხაზს კიდევ უფრო მეტად იზრდება მისი სამხედრო დასაყრდენი. რაც უფრო ხშირდა გააკეთებს ამას მით უფრო ხშირდ შეგვახსენებს, რომ ის აქაა, თბილისიდან ძალიან ახლოს.“
მამუკა არეშიძე: „მოდი ასეთი რამ გავიხსენოთ,გერმანიამ დააშავა 30-იან 40-იან წლებში წამოიწყო პრაქტიკულად მეორე მსოფლიო ომი და მიიღო ის, რაც მიიღო,მაგრამ ნუ დაგავიწყდებათ, რომ გერმანია დღეს არის მსოფლიოს უძლიერესი ქვეყანა, ნურც ის დაგავიწყდებათ,რომ გერმანიის ტერიტორიაზე დაახლოებით 40მდე უცხოური ბაზაა განლაგებული,გერმანიის ტერიტორიის ნაწილი არის ოკუპირებული დღემდე ამერიკელების და ბრიტანელების მიერ და ეს არ უშლის გერმანიას ხელს,რომ აწარმოოს საკუთარი,დამოუკიდებლი პოლიტიკა,არ არის გერმანიაზე ნაკლები ვთქვათ პოტენციალის ქვეყნები, მაგალითად როგორიცაა საბერძნეთი,ესპანეთი და იტალია,მაგრამ ბევრად უფრო ჩამოუვარდებიან ეკონომიკური თვალსაზრისით და დამოკიდებულნი არიან ძლიერ ქვეყნებზე,გერმანია კი არავისზე არაა დამოკიდებული პრაქტიკულად, ერთადერთი რუსეთთან ენრგეტიკის სფეროში თანამშრომლობს, ხვალ მაგაზეც არ ითანამშრომლებს,თან პლიუს ოკუპირებულია მისი ტერიტორიები,ამას ოფიციალური გერმანიის ოფიციალური ხელისუფლება არ ლაპარაკობს, მაგრამ არის პოლიტიკური პარტიები,რომლებიც ამაზე აკეთებენ ზუსტად აქცენტს, აქედან გამომდინარე,ჩვენ უნდა მივიღოთ ეს მოცემულობა რაც არის,რაც დღევანდელ დღეს არის და ხვალინდელ დღეზე უნდა ვიფიქროთ, ჩვენი მთავარი ამოცანაა არა ის, რომ გაუთავებლად ვილაპარაკოთ რუსეთი ოკუპანტია,ჩვენ უნდა მოვიფიქროთ როგორ მოვახდინოთ დეოკუპაცია,ფიქრობს თუ არა ამაზე ვინმე, მე ვერ ვხედავ, ჩვენი ამოცანაა დეოკუპაცია, ჩვენი ამოცანაა სიტუაციის დალაგება რუსეთთან და სხვებთან, ჩვენი ამოცანაა აფხაზებისა და ოსების ინტერესების ცოდნა, ჩვენი ინტერესების სასწორის მეორე პინაზე დალაგება და შემდეგ ამის როგორმე გაწონასწორება. ეხლა თქვენ, რომ კითხოთ საქართვლოს მოსახლეობის დიდ ნაწილს ზუსტად რა უნდა რუსეთს ბევრი ვერ გეტყვით,სხვათაშორის პოლიტიკოსების დიდ ნაწილიც,ის კი არა რომ ჩვენი ტერიტორია უნდა მარტო, რატომ უნდა, რა შედეგებს ველით. ასე, რომ ამას სჭირდება სერიოზული ანალიზი, საქართველოში,სამწუხაროდ, სულ არის ორი ანალიტიკური ცენტრი ძალოვან სტრუქტურებში, დანარჩენები, ადამიანები, რომელთაც შეუძლიათ ანალიზის გაკეთება და შედეგის მოცემა, ისინი სხედან თავიანთ ოფისებში და პრაქტიკულად მათი ნააზრევი არავის არ აინტერესებს, ამიტომაც გვაქვს ის რეზულტატი რაც გვაქვს.“
გულბაათ რცხილაძე: „ერთი რაღაცა უნდა გავიგოთ,ეს არ არის სახელმწიფო საზღვარი, სახელმწიფო საზღვარი არ კეთდება ღობით და არ კეთდება ჩვეულებრივი მავთულხლართით,რომელიც გამიზნული იმაზე,რომ იქ ვთქვათ მეცხვარე,შეშის მჭრელი არ გადავიდეს იქით მხარეს,იქ ხომ არასოდეს ყოფილა საზღვრები გავლებული და ხალხმა არც იცის ის საზღვარია თუ არა არის საზღვარი და ეს ერთი მხრივ გარკვეულ პრობლემას ქმნიდა წმინდა ყოფითი თვალთაზრისით,ვთქვათ გადავიდა მეცხვარე გიგლა ქართული მხრიდან და იქ დააკავეს მეცხვარე გიგლა ე.წ. მესაზღვრეებმა,ჩვენ ვეძახით ეგრეთ წოდებულს,მაგრამ ისინი თავს მართალა მესაზღვრეებად თვლიან.ეხლა მათი ვალია,რომ ,,საზღვრის დამრღვევი,“ ჩვენთვის არ არის საზღვარი და კიდევ ვიმეორებ,თუმცა იმათთვის საზღვარია და მათი კანონებით ვალდებულნი არიან,რომ ეს მეცხვარე გიგლა წაიყვანონ განყოფილებაში, დაკითხონ,მოათავსონ ერთი დღე თუ სამი დღე იზოლატორში აქდან უნდა ატყდეს ვიშვიში,რომ ვიღაც გაიტაცეს თურმე,გიგლა გატაცებულია და წავიდეს მოლაპარაკებები,მოიყვანონ გიგლა მანქანით უკან და გადასცენ და მთელი ამბავი.და ვის რაში სჭირდება ეს? არავის არ სჭირდება,ამიტომ გაავლეს ღობე, ,,ზაბორ“ და არ არის ეს სახელმწიფო საზღვრის აღმნიშვნელი რაღაცა,ოფიციალური საზღვარი ასე არ კეთდება,საზღვარი სხვანაირად კეთდება,მთელი სისტემაა სასაზღვრო ხაზის მოწყობა, ჩვენს შემთხვევაში კი ეს არის ძან პრიმიტიული,მარტივი ღობე,რომელში დენიც არ გადის,როგორც ვიცი ეს თუ კი მოგვარდა და ღვთის წყალობით გონივრულად მოვიქცევით, ისევე ადვილად მოიშლება ეს ღობე,როგორც გაკეთდა,ელემენტარულად ,,კუსაჩკით“ გადაიჭრება,ასე რომ, ამას ასე ტრაგიკულად ნუ განიცდის საზოგადოება.ეხლა ეს უსაქმური და ფულზე გაყიდული ჯოჯოები,ახალგაზრდა ჯოჯოები,რომ დარბიან ქუჩებში, ამით ცდილობენ დაზაფრონ,დაძაბონ ხალხი,ეს არის ხალხის შეცდომაში შეყვანა.კი ბატონო,არც მე მსიამოვნებს,მე კი არ ვამბობ, რომ ღობის შემოვლება კარგია და სწორია ამას ხაზსს ვუსვამ,მაგრამ იმასაც ვამბობ,რომ ამის დრამატიზება ზედმეტად არ შეიძლება და აბსოლუტურად ვეთანხმები ჩვენს ხელისუფლებას,რომელიც ამის გამო არ ძაბავს ზედმეტად ურთიერთობას,თუმცა ჩვენ უნდა მივუთითოთ,რომ იქ არ შეიძლება ეზოში გადიოდეს ეს მავთულხლართი და აშკარად,როცა არღვევ ადამიანის უფლებას და ეს მისი სახლია და მისი ეზო იქ რაღაცაზე ხელი უნდა აიღო და შენ არ უნდა თქვა,რომ მაინცდამაინც აქ უნდა გაიაროს ამ ღობემ,აი ეს კი ბატონო სამართლიანი პრეტნზიაა,ჩვენ მთლიანობაში უნდა მოვაგვაროთ ეს პრობლემა,ჩვენი პრობლემა ღობე ხომ არაა არა? ჩვენი პრობლემაა ის,რომ დღეს ეს ტერიტორია გასულია ჩვენი სივრციდან,აი ეს არის პრობლემა.“
ოკუპირებული ტერიტორიები არის მთავარი საკითხი, რაზეც ჩვენ და რუსეთი უნდა შევთანხმდეთ, – ამის შესახებ საქართველოს პრემიერ–მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა მიუნხენში ვიზიტის დასასრულს ქართველ ჟურნალისტებს განუცხადა. როგორ წარმოგიდგენიათ ეს შეთანხმება? ან საერთოდაც რუსეთთან ამ საკითხთან დაკავშირებით მივაღწევთ შეთანხმებას?
თორნიკე შარაშენიძე: „ჯერჯერობით ვერა, მაგრამ თუკი ჩვენი ქვეყანა სწორი გზით განვითარდება, მაშინ დრო ჩვენზე იმუშავებს და ჩვენი შანსებიც გაიზრდება.“
მამუკა არეშიძე: „შეთანხმების მიღწევა შესაძლებელია,მხოლოდ იმ შემთხვევაში თუ გავითვალისწინებთ ერთმანეთის ინტერესებს და გავიგებთ ვის რა უნდა,რა შედეგზეა ორიენტირებული, რუსეთის მდგომარეობა კიდევ 5-6 წელი იქნება ესეთი როგორიც არის,შემდეგში ენერგეტიკული რევოლიციას ველოდები მე მსოფლიოში,ერთის მხრივ, ნავთობის ფასების დაცემას, იმიტომ რომ ალტერნატიული ენერგოსისტემები ჩნდება და დღეს მაგალითად ისრაელი ამით ცხოვრობს, ჩნდება ფიქალის გაზი, დღეს ამერიკა აღარ არის რუსული გაზის მომხმარებელი, ამოვარდა ამ სისტემიდან, იმიტომ, რომ ფიქალის გაზი აქვს თავისი,ხვალ-ზეგ ასეთივე ფიქალის გაზის მხსვილი მომხმარებელი იქნება გერმანია და პოლონეთი და გარდა ამისა სხვა ტიპის ენერგო იდეების იხვეწება, ამიტომ რუსეთი აღარ იქნება სერიოზული, მსხვილი მოთამაშე ენერგო ბაზარზე, აქედან გამომდინარე,რუსეთი რომლის ეკონომიკა აგებულია წიაღისეული და ნედლეულის გაყიდვაზე, აუცილებლად კრახით დაამთავრებს, ამ 5-6 წლის განმავლობაში ჩვენ უნდა მოვახერხოთ თავი გადავირჩინოთ და მოვემზადოთ აქტიური პოლიტიკისათვის, მაშინ უფრო მარტივი იქნება შეთანხმების მიღწევა ბევრ რამეზე,მარტო პუტინზე და პრეზიდენტზე არაა საქმე, აქ საქმე იმ რესურსზეა,რაც რუსეთს აქვს, რესურსი კი ამოწურვადია, ჩვენ უნდა ვიაროთ იქითკენ, იმ გზისკენ,შეიძლება დღეს და ხვალ ვერ მივაღწიოთ ამას,მაგრამ ზეგ უნდა მივაღწიოთ,მოკლედ ხანგრძლივ პერსპექტივაზე უნდა გავთვალოთ, დღეს და ხვალ ეს არ მოხერხდება.“
გულბაათ რცხილაძე: „ჯერ იმაზე უნდა შევთანხმდეთ,რომ ვერ ვთანხმდებით,ეს უნდა დაფიქსირდეს,რომ ჩვენ ვერ ვთანხმდებით,პრინციპული სხვაობა გვაქვს ამ საკითხთან დაკავშირებით,მაგრამ ეს ჩვენი უთანხმოება არ იძლევა საფუძველს,რომ ჩვენ ერთმანეთს დავუპირისპირდეთ და ჩვენ ერთმანეთთან არ განვავითაროთ ყველა სხვა მიმართულებით ურთიერთობები, ჯერ შევქმნათ ჩვენ ურთიერთობები, ჯერ მოვახდინოთ ჩვენი ინტერესების ჰარმონიზაცია სხვა საკითხებში და აი ამ რთულ საკითხამდე მივალთ, ცხოვრება მიგვიყვანს იქამდე.აქ რაღაცის ფორსირება და აჩქარება იქნება ძალზე მავნებელი. ეხლა ნაცმოძრაობის ნარჩენები ცდილობენ სწორედ აი ამას,რომ ხელისუფლება მუდმივი წნეხის ქვეშ ამყოფონ იდეოლოგიურად, პროპაგანდისტულად. სამწუხაროდ, ეს უნიათო ხალხი საკმაოდ ბევრია ხელისუფლებაში, პარლამნტში მათ შორის ,რომლებიც გამოდიან და რიტორიკას მხარს უბამენ და ისე ლაპარაკობენ, რომ ვერ გაარჩევ,რომელია ნაცმოძრაობის წევრი და ლამისაა ,,ნაკოლკები“ გაიკეთონ, წარწერებით ,,რუსეთი ოკუპანტია“, ,,ძირს ოკუპაცია“ და რაღაცა. ახლა ეს ემოციები უკვე უნდა გავიაროთ,გავიდა 25 წელი, საუკუნის მეოთხედი რაღაცა ჭკუა უნდა მოგვემატოს და გამოცდილება მაინც.ეს არაფერს არ იძლევა,ცარიელა ოკუპაცია, ოკუპაცია ტერმინის განმეორება არაფერს არ იძლვა,ეს არის ჩემი პრინციპული პოზიცია, გამომდინარე არა ვინმეს ინტრესიდან,არამედ საქართველოს ინტერესებიდან გამომდინარე არის ასე საჭირო, თუკი ჩვენ ყოველ წუთში და ნებისმიერ სართაშორისო ფორუმზე დავუწყებთ რუსეთს ოკუპანტი ხარ,ოკუპანტი ხარ ეს არაფერს არ მოგვცემს ისევ ჩვენ.“
10.02.14
ლანა წურწუმია