თუ რა მდეგომარეობაა რეგიონებში ნაგავსაყრელების და დასუფთავების მხრივ, რა ღონისძიებებია დაგეგმილი „თბილისი თაიმსს“ რეგიონალური განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტროს, საქართველოს მყარი ნარჩენების მართვის კომპანიის დირექტორის მრჩეველი – ხათუნა ჩიკვილაძე ესაუბრა.
- ქალბატონო ხათუნა თუ შეიძლება მოკლედ მოგვიყვეთ თქვენი კომპანიის საქმიანობის შესახებ?
ჩვენი კომპანია არის განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტროს დაქვემდებარებაში. ჩვენ ვფარავთ მთელს საქართველოს, გარდა თბილისისა და აჭარისა. ჩვენ ვართ პასუხისმგებლები ნაგავსაყრელების ოპერირებაზე. კომპანიამ პრაქტიკულად მუშაობა დაიწყო 2013 წლეს და ჩვენ უკვე რვა ნაგავსაყრელი მოვაწესრიგეთ, არსებელი ნაგავსაყრელები აბოლუტურად შეუსაბამო იყო ყველანაირ ნორმებთან. არ იყო შემოღობილი და კონტროლირებადი. წლის ბოლომდე დაახლოებით კიდევ თოთხმეტ ნაგავსაყრელს მოვაწესრიგებთ. ჩვენ ზოგიერთი ნაგავსაყრელი შევაჩერეთ. მაგალითად ახმეტაში, სამეგრელოში. ეს ნაგავი უკვე მიდის რეგიონებში არსებულ ნაგავსაყრელებზე.
- რატომ აჩერებთ მუნიციპალურ ნაგავსაყრელებს, რა მიზანი აქვს მას?
ჩვენი კომპანიის მიზანია, რომ არსებული მუნიციპალური ნაგავსაყრელები ეტაპობრივად უნდა დაიხუროს, საბოოლოოდ სუყველა დაიხურება და შემდეგ გადავალთ რეგიონულ ნაგავსაყრელებზე. საქართველოში სულ 10 რეგიონია და ყველგან აშენდება რეგიონალური მნიშვნელობის ნაგავსაყრელი, რომელიც მოემსახურება ამ რეგიონს და შესაძლებელია ასევე ძალიან პარატა, ახლო მდებარე მეზობელ რეგიონს. ყველა ის მუნიციპალური ნაგავსაყრელი, რაც დღეს არსებობს ძალიან ძველია. ზოგი 50-იან წლებშია აშენებული, ზოგი 70-ან, 80-იან წლებში. პაქტიკულად ეს ნაგავსაყრელები ყველა ნორმის დარღვევით ფუნქციონირებს. რაც მოქმედებს გარემოში ჰაერის დაბინძურებაზე და მოსახლეობის ჯანმრთელობაზე.
- შეგიძლიათ გვითხრათ კონკრეტულად რა საფრთხეს უქმნის ადამიანს უკონტრლო ნაგავსაყრელების არსებობა?
ასეთი ნაგავსაყრელები სერიოზული საფრთხის შემცველია.კვლევის შდეგად დადგენილია, რომ ნიტრატებით გარემოს დაბინძურება იწვევს ნერვული სისტემის და ღვიძლის დაავადებებს. ნიტრატებით დაბინძურებულ ტერიტორიებზე 10-ჯერ უფრო ხშირად ავადმოყოფობენ სისხლისწარმომქმნელი ორგანოების (ელენთა, ღვიძლი) დაავადებებით, 9-ჯერ უფრო ხშირად ანემიით, 6-ჯერ უფრო ხშირად კანის დაავადებებით, 5,5-ჯერ უფრო ხშირად თანდაყოლილი ანომალიებიტ და 4,5 ჯერ უფრო ხშირად სასუნთქი ორგანოების დაავადებებიტ, ვიდრე სუფთა გარემოში. ნაგვით დაბინძურებული წყალი იწვევს ქოლერას, ტიფს, თვალის ინფექციურ დაავადებებს. ასეთი წყალი გამომწვევია დიზენტერიის, ჰეპატიტის და სხვა დაავადებების. დაბინძურებული ჰაერი იწვევს ასთმას, ფილტვების ანთებას, ფილტვის კობოს, ასევე ინულტსაც კი.
- რამდენი ნაგავსაყრელი ფუნქციონირებს მთლიანად საქართველოშუ და თუ იგეგმება ახალი ნაგავსაყრელების აშენება?
გარემოს დაცვის სამინისტროს ინფორმაციით 63 მუნიციპალური ნაგავსაყრელი არსებობს. ჩვენი კომპანიის იურისდიქციაში 54 შედის. რათქმაუნდა ახალი ნაგავსაყრელების მშენებლობა იგეგმება. უკვე დაწყებულია ორ ნაგავსაყრელზე მოლაპარაკება და ხელშეკრულება გაკეთებულია. ეს არის რეგიონალური ნაგავსაყრელები, ერთი იქნება იმერეთში, რომელიც მოემსახურება იმერეთის რეგიონს, რაჭა-ლეჩხუმს და ქვემო სვანეთს. ეს პროექტი „კაეფ დაბლიუ“-ს ფინანსებით ხორციელდება. მეორე ქვემო ქართლში და მოემსახურება ხუთ მუნიციპალიტეტს. ამ პროექტს „იბიარდი“ აფინანსებს.
- რეგიონებში რამდენად ხშირია არალეგალური ნაგავსაყრელები და თუ არსებობს ამაზე ჯარიმები?
ასეთი არალეგალური ნაგავსაყრელები რეგიონებში ძალიან ბევრია, ფაქტიურად აღურიცხავია. ეს არის თვითნებურად დაყრილი ნაგავი, ასეთ ფაქტებს ყველა მუნიციპალიტეტში შეიძლება შეხვდეთ. მაგრამ ამაზე პასუხისმგებლობა ჩვენ არ გვაქვს, ეს არის მინიციპალიტეტის პირადი პასუხისმგებლობა, რომ თავისი ტერიტორია დაასუფთავოს. ეს მათი პასუხისმგებლობაა კანონის მიხედვით. ადმინისტრაციული სამართალ დარღვევათა კოდექსის თანახმად, ნებისმიერი თვითნებურად ნაგვის დაყრა მიწაზე, ხევში, წყალში დასჯადია. ჯარიმები გამოიწერება ადგილობრივი ზედამხედველობის მიერ, გარემოს დაცვის ინსპექციის მიერ ან პატრული მიერ. ეს სამი უწყებაა, რომელთაც შეუძლიათ ჯარიმების გამოწერა. მაგრამ საქმე ისაა, რომ ეს ჯერ უნდა დაოქმდეს, მერე უნდა გადაეცეს სასამართლოს, ეს ხანგრძლივი პროცესია. ამ საკითხს საქართველოში ჯერჯერობით სერიოზულ ყურადღებას არ აქცევენ. მაგალითად მოვიყვან ერთ შემთხვევას, როდესაც სასამართლოში შევიდა სარჩელი იურიდიულ პირზე, რომელმაც ნარჩენებით დააგვიანა ტერიტორია, მაგრამ სასამართლომ ამ საკითხის განხილვაზე უარი განაცხადა. სამწუხაროდ, კანონი არსებობს, მაგრამ კანონაღსრულება ჯერჯერობით შენელებულია.
- როგორ ფიქრობთ საზოგადოებას რამდენად ესმის ნაგვის უკონტროლოდ დაყრის საშიშროება და თუ ტარდება ღონისძიებები, პროექტები ამ პრობლემის გარშემო?
მოსახლეობის დიდი ნაწილი ვერ აცნობიერებს როგორი რისკის შემცველია მყარი საყოფაცხოვრებო ნარჩენების დაყრა მდინარეების ნაპირებზე და ხევებში, საძოვრებისა თუ სახნავ-სათესი მიწების მიმდებარედ. ამისათვის მართლაც საჭიროა მათთვის განათლების მიცემა ამ მხრივ, მხოლოდ შემდეგ შეიძლება მივანიჭოთ მათ პასუხისმგებლობა.
არის ასეთი პროექტი „ქლინაფ ჯორჯია“, რომელსაც ფინანსური მხარდაჭერა აქვს შვედეთის მთავრობისაგან. ამ პროექტს ახორციელებს კონსორციუმი, ეს არის არასამთავრობო სამი ორგანიზაცია „საქართველოს მწვანეები“ , „ეკოხედვა“ და „ორქისი“. „ორქისი“ დადის მუნიციპალიტეტებში და მოსახლეობას უხსნიან თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ბუნების დაცვა, რა მოაქვს ბუნების დანაგვიანებას, რა კანონით ისჯება ნაგვის დაყრა. „მწვანეები“ შეხვედრებს აწყობენ სოფლის მოსახლეობასთან. ხოლო „ეკოხედვა“ საგანმანათლებლო დაწესებულებებთან თანამშრომლობს.
- თუ ხდება საქართველოში ნაგვის დახარისხება და მისი გამოყენება?
ნაგვის დახარისხების სისტემა ჩვენთან ჯერ-ჯერობით არ არის თუ არ ჩავთვლით ფრაგმენტულ მუშაობას ზოგიერთი ორგანიზაციის, რომელთაც კერძოდ დაიწყეს ამაზე მუშაობა საკუთარ ტერიტორიაზე საკუთარი ოფისისათვის. რამდენიმე მწვანე ყუთიც დაიდგა, სადაც ქაღალდების ჩაყრა ხდება, ზოგი პლასტმასებს აგროვებს, ზოგი მინას. მაგრამ როგორც ასეთი სისტემა არ არის აწყობილი. არიან გადამუმშავებელი ქარხნებიც. მაგალითად ქაღალდის თვილისში, მინის-ქსანში. არიან პლასტმასის გადამამუსავებელი ქარხნებიც. თბილისსი პლასტმასის მიმღები პუნქტებიც არსებობს. მაგრამ ჯერჯერობით, პლასტმასის გადამუშავება საქართველოში ხდება ძალიან მცირე რაოდენობით. ძირითადად გააქვთ თურქეთში და ბულგარეთში. ეს პროცესი ხდება ინდივიდუალურად არა სახელმწიფოს დონეზე. ქვემო ქართლში არის კომპოსტირების ქარხანა. ქარხანაში შედის ორგანული, ბიოდეგრადირებული ნარჩენები. კომპოსტირების ქახანა გერმანელების დახმარებით აშენდა. ამ ქარხანაში ორგანული ნარჩენების დუღილის შედეგად გამოჰყავთ „კომპოსტი“ ან სასუქი, რომელიც გამოიყენება მცენარეებისათვის, სოფლის მეურნეობაში.
02.07.14
თამარ გვირჯიშვილი