ხელოვანი ადამიანები, ყოველთვის რაღაცით გამოირჩევიან სხვა ადამიანებისაგან. მათ გააჩნიათ საკუთარი სამყარო, რომლელშიც ცხოვრობენ. ზოგისთვის ეს სამყარო ნოტებით არის სავსე, ზოგისთვის სხვადასხვა ფერებით. ამჯერად „თბილისი თაიმსი“ მხატვარ ზალიკო სულაკაურს ესაუბრა. მისი სამყარო სხვადასხვა ფერებთან ერთად სავსეა სიყვარულით, სიკეთით, იუმორით, სითბოთი. ეს იმდენად მართალი და რეალურია, რომ მასთან ურთიერთობაში ყველაფერს თავად მიხვდები. ზალიკო სულაკაურს, როგორც თავად ამბობს ამ ენერგიით ბავშვებთან ურთიერთობა ავსებს. ჩვენ მას მის ცხოვრებასა და შემოქმედებაზე ვესაუბრეთ, რომელიც დახატულია სხვადახვა ნათელ ფერებად.
მოგვიყევით მოკლედ თქვენი ბიოგრაფია?
– დავიბადე ტყუპისცალთან ერთად, რომელსაც ზურიკო ქვია. მარტო არ დავბადებულვარ, მარტო დაბადება მოსაწყენიათქო ვიფიქრე. საკმაოდ დიდი ოჯახი მაქვს დედა, მამა და ოთხი შვილი. სულ ხელოვანი ხალხის წრეში ვტრიალებდი, რადგან მამაჩემი მწერალი, კინოდრამატურგი და ჟურნალიტია. მე და ჩემი ძმა, რომ დავიბადეთ და სუფრა გაიშალა თამადა ნოდარ დუმბაძე იყო, ამით ვფიქობ ყველაფერი ნათქვამია. ბავშობიდან მოყოლებული სულ ვხატავ. 1986 წელს ჩავაბარე მოსე თოიძის სამხატვრო პროფესიულ სწავლების ცენტრში, ამის შემდეგ ვიყავი ჯარში, 1990 წლებიდან კი ვმუშაობდი მულტიპლიკაციაში.
როდის დაინტერესდით პირველად მხატვრობით? როდის მოხდა თქვენი პირველი შეხება მხატვრობასთან?
– დაახლოებით 16 წლის ვიყავი, როდესაც ვნახე, როგორ ხატავდნენ ვაკის პარკში პორტრეტებს. ეს გატაცება, კი არა მათი საქმიანობა იყო, ამით შემოსავალს შოულობდნენ. ვიგრძენი, რომ ბევრ მათგანზე უკეთესად დავხატავდი და პროფესიულად ჩავერთე ამ საქმიანობაში.
თქვენ არ მიგიღიათ პროფესიული განათლება? როგორ შეისწავლეთ ხატვა?
– პროფესიით ვარ კერამიკოსი, ფერმწერი ფაიფურის ნაწარმზე. შინაგანად ვგძნობ, რომ ეგ არ არის ჩემი პროფესია. ჩემი პროფესიაა ადამიანებთან ურთიერთობა, ბავშვების გარშემო ტრიალი, იუმორი და ღიმილი. ჩემს შემოქმედებას, რომ შეხედო ზუსტად პასუხობს ღიმილს, იუმორს, ბავშვებთან ურთიერთობას, სიყვარულს, სწავლა-განათლებას და ა.შ.
თუ გახსოვთ თქვენი პირველი მნიშვნელოვანი ნახატი და გამოფენა?
– ჩემი პირველი პერსონალური გამოფენა იყო ივანე ჯავასიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. დედაჩემი უნივერსტეტში მუშაობდა და იქ მოაწყვეს თანამშრომლების შვილების გამოფენა. ყველაზე მეტი მოწონება ჩემი და ჩემი ძმის ნახატებმა დაიმსახურა. შემდეგ გადაწყვიტეს, რომ ჩვენთვის პერსონალური გამოფენა მოეწყოთ და იქიდან მოყოლებული წელი არ გავა, რომ რაიმე გამოფენა არ მქონდეს, ჩართული არ ვიყო ხელოვნების სფეროში.
თქვენ პირველი სამუშაო გამოცდილება მულტიპლიკაციაში მიიღეთ? როგორ მოხდა ეს?
– ქართული მულტიპლიკაციის ერთ-ერთი მამამთავარი იყო ბიძაჩემი -კარლოს სულაკაური. სწორედ მან გადაიღო ბევრი ძველი მულტფილმები: ბომბორა, საზამთრო, სალამურა და ა.შ. ხშირად მივდიოდი ბიძაჩემთან, საკუთარი თვალით ვნახულლობდი, როგორ კეთდებოდა ეს ყველაფერი. შესაბამისად ჩამჯდარი იყო ჩემში, რომ მეც მულტფილმები უნდა გამეკეთებინა. სულ გვეუბნებოდა ბიძაჩემი, რომ ჩვენც გაგვაკეთებინედა ერთ კარგ მულტფიმს. ეს ოცნებაც ამისრულდა. 90-იანი წლებიდან დავიწყე მულტიპლიკაციაში მუშაობა მუშად, შემდგ კოლორისტად და შემდეგ ნელ-ნელა დამაწინაურეს და მთავარი მხატვარი გავხდი. ისეთი მულფილმიც მაქვს გაკეთებული, რომელიც კინოთეატრებშიც გადიოდა. ასე, თუ ისე რაღაც ნათქვამი მაქვს ქართულ მულტიპლიკაციაში.
შეგიძლიათ გაიხსენოთ ის გზა რაც, როგორც მხატვარმა თავის დასამკვიდრებლად გაიარეთ?
– თავის დამკვიდრება ყველაზე რთულია. ყველაზე რთული სამუშაო აქვს მხატვარს, არავის არ ეგონის, რომ ხატვა ადვილია. თავი, რომ დაიმკვიდრო შენ შენი სათქმელი უნდა თქვა. ორ ნახატს, რომ დახატავენ და თავი მხატვარი გონიათ, ეს ასე არაა. ორი ნახატი უნდა ხატო დღეში. დღეს მთელი დღე დაკავებული ვიყავი, ვერ მოვახერხე დახატვად. ერთი სული მაქვს, როდის ავიღებ ფანქარს ხელში და დავხატავ. მე არ ვამბობ, რომ თავი დამკვიდრებული მაქვს, არც იმას ვამბობ, რომ გენიოსი ან ძალიან მაგარი ვარ. ჩვეულებრივი უბრალო მხატვარი ვარ და რატომღაც ხალხს ვუყვარვარ. მე კიდევ მიყვარს გული გავუხსნა იმ ადამიანებს, რომლებსაც ხელოვნება უყვართ, ადამიანები უყვართ, ასეთ ადამიანებთან ერთად მეც უფრო ადვილად წარმოვაჩენ ჩემს ხელოვნებას.
რამდენად მომგებიანია დღეს ჩვენს ქვეყანაში მხატვრის პროფესია და რამდენად კონკურენტუნარიანია ეს გარემო?
– „ქვა, რომ ააგდო მხატვარს დაეცემა” – ეგ ერთი, „ნიკალა კიბის ქვეშ მოკვდაო“ – ეს ორი… ასე, რომ არავინ არ იოცნებოს, რომ მხოლოდ მხატვრობით ფულს იშოვის. შეიძლება ვინმე მილიარდელს მოეწონოს შენი ნახატი და მოგცეს ნახევარი მილიონი ერთ ნახატში, თუმცა ეს მაინც აფსურდია. საზღვარგარეთ თუ გაღიარეს შეიძლება იშოვო ფული. ჩემი ახლო მეგობარი ახლა არის ჰოლივუდის ფილმების სპეცეფექტების ერთ-ერთი კარგი ავტორი, თუმცა მილიონერი არ გამხდარა. მე ვამბობ, რომ მე ვარ მილიარდელი, რადგამ მაქვს ბავშვებისა და ხალხის სიყვარული. ამაზე დიდი მილიარდები არ არსებობს. წარმატება შეიძლება ფულით განისაზღვროს, მაგრამ დაფასება, სხვა საკითხია. საზღვარგარეთაც ერთეულებს თუ გაუმართლა. როგორიც იყო სალვადორ დალი ან პაბლო პიკასო, რადგან ისინი გენიოსები იყვნენ. ჩვეულებრივ მხატვრებსაც უმართლებს გარკვეუწილად, თუმცა ბევრი შრომაა ამისათვის საჭირო. საქართველოში არავინ არ იფიქროს, რომ დიდ ფულს იშოვის მხატვრობით. ვისაც ეხატინება უნდა ხატოს.
თქვენ ხატავთ კარიკატურებს, უმეტესწილად რას აქცევთ ყურადღებას ამ დროს?
– ყურადღებას ვაქცევ რაც ყველაზე მეტად თვალშისაცემია. თუ ადამიანში დავინახე ღიმილი ან ცხვრის ფრომა მაძლევს საშუალებას, რომ ცხვირი გამოვკვეთო ან დიდი შუბლი აქვს, ან საერთორ არ აქვს შუბლი და ა.შ. მაგალითად თემურ წილაურის შემთხვევაში მხოლოდ ცხვირს დახატავ და ტანს ცხვირზე მიაბავ. შეხედავ ადამიანს და მიხვდები რაზე უნდა გაამახვილო ყურადღება.
თუ ყოფილა შემთხვევა, რომ თქვენს მიერ შესრულებული კარიკატურით ვინმე განაწყენებულა და რამდენად მოქმედებს ეს თქვენზე?
– ეს ჩემზე საერთოდ არ მოქმედებს. არსებობენ ადამიანები ვისაც იუმორის გრძნობა არ აქვთ და ასეთი ხალხი წყალში უნდა გადავყაროთ. რატომ უნდა განაწყენდე როდესაც 10 000 კაცში ერთს შეუძლია ამ საქმის გაკეთება და ის შენ გხატავს. საქართველოში 4 კარიკატურისტი ვართ 4 მილიონი ადამიანიდან. ასეთი ადამიანები პირიქთ უნდა დააფასო. ვინ იყო სამი საუკუნის წინ მილიონერი ახლა ვინ იცის, მაგრამ, რომ არსებობდბენ შოთა რუსთაველი, ვაჟა-ფშაველა, ფიროსამანი… ეს ყველას ახოვს. აი სწორედ ასეთ ადამიანბეს უნდა ვეფერებოდეთ. თუნდაც მეც მომეფერეთ, რომ მოვკვდები იქნებ დიდი ადამიანის სახელი დავტოვო. შოთა რუსთაველმა თქვა: „სჯობს სახელისა მოხვეჭა, ყოველსა მოსახვეჭელსა.“
მხატვრობა ეს თქვენთვის არის?
– მხატვრობა ეს ჩემთვის არის მთელი ჩემი ცხოვრება. მხატვრობა ეს არის – ზალიკო.
რას ურჩევდით დამწყებ მხატვრებს?
– დამწყებ მხატვრებს ვეტყვი სალვადორ დალის ნათქვამ ორად ორ სიტყვას-„მხატვარო ხატე“ ამით ყველაფერი ნათქვამია.
ყველაზე მეტად რა თვისებები ეხმარება ადამიანებს წარმატების მიღწევაში? და რა თვისებები იყო ეს თქვენს შემთხვევაში?
– მე ვთვლი, რომ ჩემი წარმატება არ არის მხოლოდ ჩემი შრომა და თავდადება. ჩემ წარატებაში წვლილი მიუძღვით იმ ადამიანებს, ვინც ჩემს გარშემო არიან და მეხმარებიან. მარტო ზალაიკო არ არის, მის უკან დგას უამრავი ადამიანი. შენც როგორც ჟურნალისტი შედიხარ ჩემი წარმატების ფორმულაში, რადგან შენ ჩემზე დაწერ, შემდეგ ამას ვინც წაიკითხვას იმასაც ესიამოვნება და მათთვის უფრო ახლობელი გავხდები. რაც უფრო მეტ ხალს უყვარხარ, უფრო წარმატებული ხარ. პიკასოს ერთი ჩანაჯღაბნი უფრო ძვირი ღირს, ვიდრე ჩემი მთელი ნახატები. წარმატებული ხარ მაშინ, როდესაც ნიჭიერი ხარ. ერთჯერადი წრამატება არაფერს არ ნიშნავს. წარმატებული, რომ იყო მუხა უნდა დარგო, ამ მუხას ვიღაცამ წყალი უნდა დაუსხას, ვიღაცამ უნდა მოუბაროს გარშემო და ა.შ.. ეს ვიღაც კი არის უზარმაზარი ძალა, რომელიც ჩემს ირგვლივაა. წარმატება, ეს არის ნიჭი და ის ხალხი ვინც წარმოგაჩენს.
თქვენ გაქვთ სამხატვრო სტუდია? როგორც ვიცი აქ თქვენი მოსწავლეები მხოლოდ ხატვას არ სწავლობენ? გაქვთ გარკვეული სიახლეებიც?
– ჩვენ ვასწავლით ხატის სიყვარულს. ბავშვს ჭირდება მოფერება და სიყვარული. სტუდიაში ისეთი რაღაცის სწავლება დავიწყე რაც საქართველოში არც ერთ სტუდიაში არ ისწავლება. აკადემიაში ანისმაციის ჯუფი რომ არის, იქაც, კი არ ისწავლება და ვერ ვხვდები რატომ. მე ვასწავლი კლასიკურ მულტიპლიკაციას.
რა არის თქვენი შთაგონების წყარო? რას გრძნობთ შემოქმედების პროცესში?
– ვგრძნობ, რომ გულში რაც მაქვს ის გადმომაქვს. ბევრი წინასწარმეტყველური ნახატები გამომსვლია. ჩემი შთაგონების წყარო არის სითბო, სიყვარული და რაიმე სხვა პატარა ენერგია. ცოტა ლუდს,რომ დავლებ მაშინ მინდება ხატვა, გარშემო ღიმილიან ადამიანს, რომ ვხედვა მაშინაც…
თქვენ ასევე გაქვთ თქვენი ბავშვთა გასართობი ცენტრი და რატომ გაწყვიტეთ ცენტრის შექმნა?
– გეტყვით რა ხდება – „გიგლა გეყოფა სწავლა, ახლა კარგია გავლა“. ბავშბვებს ვასწავლი და მათ გართობაც უნდათ. საზღვარგარეთ გართობით ასწავლიან, ეს უფრო სახალისოა უფრო კარგად ისწავლიან. რატომაც არა, მე ჩემი საქართველოს ბავშვები უნდა გავართო.
თქვენ ხშირი შეხება გაქვთ ბავშვებთან, გეხმარებათ თუ არა მათთან ურთიერთობა შემოქმედების პროცესში?
– პატარა ბავშვი, რომ მოვა ჩაგეხუტება და გეტყვის „ზალიკო მე შენ ძალიან მიყვარხარ“ ამ დროს ბავშვის სახელიც კი არ იცი, უბრალოდ უყვარხარ და გიჟდება შენზე. მე უკვე 45 წლის ვხდები, ჩემი კლასელები გამელოტებულები, გაჭაღარავებულები არიან. ეს ბავშვები კი იმხელა ემნერგიას მაძლევენ, რომ ხატვაც მინდა, ჩახუტებაც მინდა, სულ ღიმილიანი ვარ, არასოდეს დავბედრები.
რას გეგმავთ, რის გაკეთებას აპირებთ უახლოეს მომავალში?
– ახლა მაგალითად ახალწელს უნდა შევხვდე სტამბულში. ვერასოდეს წაროვიდგენდი ასეთ რაღაცებს თუ გავაკეთებდი. ერთხელ ჩემი ბავშვი ხატვაზე წავიყვანე, არ მომეწონა ის სტუდია. ვიფიქრე მე როგორი სტუდიაც მინდა ისეთ სტუდიას გავაკეთებთქო და გავაკეთე. სხვადასხვა გასართობ ცენტრში ვნახე რა დაბალი დონე იყო და ვიფიქრე, რომ რაიმე უკეთესს გავაკეთებდი. ჩემი შვილიც ასევე რაიმე ნახატს, რომ ნახავს იტყვის მე ამაზე უკეთესს დავხატავ და ხატავს, ჩემზე მაგარია. წინსვლა და მომავალი გეგმები თავისთავად მოდის.
08.12.14
ანო მუქათარიძე