დღეს, 21 ნოემბერს მართმადიდებლური ეკლესია მთავარანგელოზობას აღნიშნავს. „ანგელოზი“, „მათავარანგელოზი“, საინტერესოა რა დატვირთვასა და შინაარსს ატარებენ ისინი ქრისტიანულ სწავლებაში. „თბილისი თაიმსი“ შეეცადა გაერკვია, როგორია ამ სიტყვების ეტიმოლოგიური მნიშვნელობა, ვინ არიან და რისგან გვიფარავენ ანგელოზები.
სიტყვა ,,ანგელოზი” ბერძნული წარმოშობისაა და ნიშნავს „მაცნეს“. ქრისტიანულ ეკლესიას ყოველთვის სწამდა ანგელოზური სულების არსებობის ჭეშმარიტება და ეს სარწმუნოებრივი სიმბოლოს პირველსავე წერილში აისახა: „მრწამს ერთი ღმერთი, მამა ყოვლისა მპყრობელი, შემოქმედი ცათა და ქვეყანისა, ხილულთა ყოველთა და არახილულთა..“ „არახილულნი“ არიან აგელოზები, რომლებიც უფალმა კეთილებად შექმნა, თუმცა ზოგიერთმა მათგანმა შესცოდა იმით, რომ გააპარტავნდა და შეწყვიტა ღმრთის მორჩილება (ეს.14,12-15). მათი უმრავლესობა შემოქმედის ერთგული დარჩა და ღმერთმა საუკუნო ნეტარებით დააჯილდოვა.
მართმადიდებლური სწვალებით ანგელოზები უსხეულოდ, ღვთის ხატად და მსგავსად არიან შექმნილნი. მათთვის უცხოა შური, ყოველგვარი ხორციელი ვნება, ამპარტავნება და ადამიანური, დაცემული ბუნების სხვა სისუსტეები. ისინი არც ფიზიოლოგიურ და ფიზიკურ კანონებს ექვემდებარებიან და არც ნივთიერი საკვები სჭირდებათ.
თუმცა ანგელოზთა ბუნება ძალითა და ძლიერებით ადამიანის ბუნებას აღემატება, მაგრამ შეუზღუდავი და უსასრულო არ არის. შეუძლიათ ზებუნებრივი ქმედებები აღასრულონ, მაგრამ ღვთაების არსების შეცნობა მათთვისაც მიუწვდომელია. ისინი ღვთისგან განსხვავებით სამყაროს კი არ მოიცავენ, არამედ თავად იმყოფებიან სულიერ სამყაროში. ეს გონიერი, თავისუფალი არსებები იმდენად არიან განმტკიცებულნი მადლით, რომ ბოროტებისაკენ მიდრეკის არანაირი შესაძლებლობა აღარ არსებობს.
ეკლესიური სწავლების მიხედვით არსებობს ანგელოზთა იერარქიის ცხრა დასი, რომელიც იყოფა სამ ტრიადად:
- უმაღლესი იერაქრია:
ü სერაფიმები-წმინდა სამებასთან ყველაზე ახლოს დგანან და ცეცხლოვანი ღვთაებრივი სიყვარულით აღანთებენ ადამიანებს.
ü ქერუბიმები- (ებრაულად-ეტლები) საკუთარ თავში აერთიანებენ გონიერებას, მორჩილებას, ძალას, სისწრაფეს და წარმოადგენენ ღმერთის სულიერ ეტლს. დგანან მცველად სამოთხის კართან. მათ მიერ მოგვეფინება სიბრძნე და განათლება იმისათვის, რომ ღმერთი შევიმეცნოთ.
ü საყდარნი- ღვთის მართლმსაჯულებას ემსახურებიან.
- საშუალო იერარქია:
ü უფლებანი – უშუალოდ მფარველობენ და ამქვეყნიურ ხელისუფალთ(მეფეებს, მთავრებს, ხალხის წინამძღვრებს). შეეწევიან მათ, რათა ბრძნულად წარმართონ ხალხის ცხოვრება. ასევე, გვეხმარებიან წინ აღვუდგეთ ცოდვილ გრძნობებს, მოვთოკოთ გულისთქმები, დავძლიოთ ცდუნებები, ავლაგმოთ ხორციელი ვნებები.
ü ძალნი- ძალმოსილებით ხასიათდებიან. შეეწევიან ადამიანებს, რომ მორჩიელბის ყოველგვარი საქმე კეთილად აღასრულონ, დათმენის უნარი მოიპოვონ, სულიერი სიმტკიცე და მხნეობა მოიხვეჭონ.
ü ხელმწიფებანი-ეშმაკის ყოველგვარი საცდურისაგან იცავენ ადამიანებს და ბოროტ გულისთქმებთან ბრძოლაშიც განამტკიცებენ. მათ ბუნების სტიქიაზე ბატონობის უნარი აქვთ მიმადლებული. მფარველეობენ ღვთიური ცხოვრების ღვაწლის მტვირთველებს.
- უმდაბლესი იერარქია:
ü მთავარნი(ან მთავრობანი) – იცავენ და მფარველობენ ხალხებსა და ცალკეულ მოდგმებს. შთაგონებენ წინამძღვრებს ყველას შესაბამისი პატივი მიაგონ, ყოველგვარი მოვალეობა უფლის სადიდებად აღასრულონ და არა ანგარებითა და სიხარბით.
ü მთავარანგელოზები – განსაკუთებულად ახლოს დგანან კაცთა მოდგმასთან და უფლის სიდიადეს, ბრწყინვალებას და ღვთის განგებულების საიდუმლოს გვაუწყებენ. მათ მიერ მოეფინება ადამიანთა გონებას სარწმუნოების ნათელი.
ü ანგელოზები – ადამიანების უშუალო მფარველნი არიან და ცხოვრებაში წინამძღვრობენ. მორწმუნეებს იცავენ, მერყევებს განამტკიცებენ, დაცემულებს აღადგენენ.
ეკლესია გამუდმებით ევედრება უფალს, რათა მან „ანგელოზი მშჳდობისა, სარწმუნო წინამძღვარი, მცველი სულთა და ხორცთა“ მომადლოს მორწმუნე ქრისტიანს და ყოველ მართმადიდებელს ასწავლის, რომ მფარველი ანგელოზისადმი აღავლინოს ლოცვა, მიაგოს პატივი, შეიყვაროს იმ მზრუნველობისთვის, რომელსაც მისდამი იჩენს.
წმ. მამათა თქმით, მფარველი ანგელოზი მონათვლისას ეძელვა კაცს და არა მარტო სიცოცხლეში ზრუნავს, დაიცვას ის ხილული და უხილავი მტრებისაგან, არამედ გარდაცვალების შემდეგაც თან ახლავს სულს და ეხმარება საზვერეების გავლაში. იგი აღრაცხავს ადამიანთა მიერ ჩადენილ სათნო საქმეებს, რათა საშინელ სამსჯავროზე წარუდგინოს უფალს. ამდენად, ანგელოზები ადამიანის სულის ცხონების საქმეში განსაკუთრებულ მონაწილეობას ღებულობენ და მხოლოდ სულიერ ხსნაზე კი არა კაცთა ხორციელ სიმრთელეზე, მათ გამოკვებაზეც ზრუნავენ. უხილავად იცავენ დღისით და ღამით, შეეწევიან ტანჯვის ჟამს.
საღვთო წერილიდან და წმინდა გადმოცემიდან ცნობილია მთავარანგელოზების სახელები, რომელთაც სხვადასხვა კურთხევა აქვთ ღვთისაგან მიცემული. ესენი არიან:
მთავარანგელოზი მიქაელი – „რომელი ვითარცა ღმერთი“
ანგელოზთა დასის მთავრადაა დადგენილია, როგორც ღვთის ერთგული მსახური, რომელმაც გაიმარჯვა სატანის ძალებზე. მისდამი ლოცულობენ დემონურ ცთუნებათა დროს.
მთავარანგელოზი გაბრიელი – „სიმტკიცე ღმრთისა“–
ღვთის საიდუმლოს კეთილი მაცნე, უფლის ყოვლადძლიერების მახარებელი და მსახურია.
მთავარანგელოზი რაფაელი – „ღვთიური მკურნალი“
მწუხარებასა და სასოწარკვეთილებაში მყოფთა მფარველია, მინიჭიებული აქვს მძიმე სენისგან კურნების ძალა და შორეულ ქვეყანაში მოგზაურთ შეეწევა.
მთავარანგელოზი ურიელი – „ღვთაებრივი ცეცხლი და სინათლე“
ბერმონაზონთა. ღვთისმეტყველთა და მონანულთა მფარველი.
მთავარანგელოზი სელაფიელ – „ღვთისადმი მლოცველი“
ლოცვის ძალას ანიჭებს ადამიანებს. ასევე, მალარიისა და ეპილეფსიის მკურნალად ითვლება.
მთავარანგელოზი იერომიელი – „ამაღლება ღვთისა“
ადამიანებს საღვთო სიყვარულით აღანთებს, ხორციელი ვნებებისა და ცოდვილი მიდრეკილებების დაძლევაში ეხმარება.
მთავარანგელოზი იეგუდიელი – „ღვთის განმადიდებელი“
ადამიანებს შუამდგომლობს ღმერთის წინაშე, ეხმარება სიზარმაცე და უდებება დასძლიონ, ხოლო მოგზაურებსა და გაჭირვებულებს განსაცდელის ჟამს შემწედ და მფარველად ევლინება.
მთავარანგელოზი ვარაქიელი- „კურთხევა ღვთისა“
ადამიანთა ყოველგვარ სასიკეთო წამოწყებას აკურთხებს. კაცთათვის ღვთის წყალობას ითხოვს. იგია მოწამეთა, ქრისტეს აღმსარებელთა და მოსაგრე ბერმონაზონთა მფარველი.
სოფიკო ნინიკაშვილი