პოლიტიკური პარტიები და ლიდერები საზოგადოებაში იმიჯის შექმნისა და რეპუტაციის მოსაპოვებლად პიარ ხელოვნებას ხშირად მიმართავენ. პოლიტიკოსების განსაკუთრებული ყურადღება და აქტიურობა პიარის მიმართულებით წინასაარჩევნო პერიოდში აღინიშნება, როდესაც მთავარი ყურადღება საარჩევნო პროგრამებსა და კამპანიებს ეთმობა. პიარისა და მარკეტინგული კომუნიკაციების კომპანია „ჯეპრას“ უფროსი პარტნიორი კახა მაღარაძე „თბილისი თამსთან“ საუბრისას ამბობს, რომ პოლიტიკური ლიდერები უკვე ახერხებენ საზოგადოებასთან ტექნიკურად გამართული კომუნიკაციის დამყარებას, მაგრამ გულწრფელობა ამომრჩევლების მიმართ პოლიტიკოსების ერთ-ერთ მთავარ პრობლემად რჩება.
როგორ ვითარდებოდა პოლიტიკური პიარი საქართველოში და რამდენად ათვისებულია PR ტექნოლოგია დღესდღეობით?
– პოლიტიკური ამოცანებიდან გამომდინარე საზოგადოებასთან ურთიერთობა მუდმივად ვითარდებოდა და ცვლილებებს განიცდიდა. სხვა სტანდარტები იყო 1990–იან წლებში, 2000 წელს და სულ სხვაგვარია ახლა. პოლიტიკაში სიტყვა პიარის გამოყენება 90–იან წლებში დაიწყეს და მას ნეგატიური დატვირთვა ჰქონდა. შეხედულება იმის შესახებ, რომ პიარი არის გაზვიადება, თავის მოქონვა და თვალში ნაცრის შეყრა, დღემდე არსებობს. პოლიტიკური პიარის გააქტიურება ჩვენთან, როგორც წესი, საარჩევნო პერიოდს ემთხვევა. პირველი გეგმაზომიერი კომუნიკაცია პიარის კუთხით 1992 წლის საპარლამენტო არჩევნების დროს შედგა. მაშინ სამსიტყვიანი სლოგანი პირველად გამოიყენა „მწვანეთა“ პარტიამ, რომლის ერთ-ერთი წევრი ზურაბ ჟვანია იყო. პირველად პლაკატები იმ პერიოდში გააკრეს, ტელევიაზიაში პოლიტიკურ პარტიებს საეთერო დრო დაეთმოთ და ა. შ. თუმცა კონტენტი განსხვავებული იყო და ძირითადი შეტყობინებები ორიენტირდებოდა დამოუკიდებლობის მოპოვებაზე, ქვეყნის მშენებლობასა და პატრიოტიზმზე. 1999 წელს უკვე ჩნდება სლოგანი– „სტაბილურობიდან კეთილდღეობამდე“. ითვლებოდა, რომ ქვეყანაში სტაბილურობა დამყარდა, აღარ იყო სამოქალაქო ომი, შიდა არეულობა, სხვადასხვა ორგანიზაციის წევრი გავხდით და უკვე კეთილდღეობაზე გაჩნდა მოთხოვნა. საინტერესო პროცესები ვითარდებოდა 2003/2004 წლებში როდესაც კონკრეტული პოლიტიკური სუბიექტების სახელები „წამოიწია“ წინა პლანზე. მაგალითად: „ბურჯანაძე–დემოკრატები“, „სააკაშვილი–ნაციონალური მოძრაობა“ და ა.შ. ეს ფაქტი მიუთითებდა, რომ პოლიტიკური ლიდერების რეპუტაცია, საზოგადოების ნდობა მათ მიმართ, გამოყენებული იყო პარტიების საკეთილდღეოდ. ბოლო წლებში „ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ“ შემოიტანა საინტერესო სლოგანების კულტურა, რომლებზეც აგებული იყო მთელი კამპანიის შიაარსი „ საქმე ლაპარაკის ნაცვლად“, „გასაკეთებელი ჯერ კიდევ ბევრია“… საარჩევნო ბლოკ „ქართულ ოცნებას“ თბილისის მერის არჩევნებზე ძალიან ბუნდოვანი და ზოგადი სლოგანი ჰქონდა – „ერთად ვიზრუნოთ თბილისზე“.
ვთვლი, რომ „სლოგანების ომი“ უკვე დამთავრდა, მაგრამ პოლიტიკური ძალები კომუნიკაციას საკმაოდ დიდ ყურადღებას უთმობენ. ჩამოუყალიბდათ ერთგვარი კულტურა, რომ საარჩევნო კამპანიების დროს საკომუნიკაციო პლატფორმა უნდა მომზადდეს, განისაზღვროს სლოგანი, გაკეთდეს ფლაერები,ბილბორდები და ტექნიკურად შეკრული კომუნიკაცია დამყარდეს.
თქვენი აზრით, რამდენად ემთხვევა დასავლური დემოკრატიული ქვეყნების პიარი ქართულ პოლიტიკურ პიარს?
– მსოფლიოს მასშტაბით რომ გადავავლოთ თვალი, შევამჩნევთ, რომ ამერიკული და ბრიტანული წინასაარჩევნო სტანდარტი ყველგან მოქმედებს. სარეკლამო საშუალებების გამოყენება, ბილბორდების გაკვრა, მოსახლეობასთან შეხვედრები და ა.შ. ჩვენთან ადრე პარტიებს სლოგანი არ ჰქონდათ, ზოგადად საუბრობდნენ უკეთესი მომავლის პერსპექტივებზე, ახლა გარკვეული პროგრამები მუშავდება და უფრო კონკრეტულ პრობლემებზე საუბრობენ.
არჩევნები ახლოვდება და დიდი ყურადღება ეთმობა წინასაარჩევნო კამპანიებს. როგორ ფიქრობთ, რომელი პოლიტიკური პარტიები და ლიდერები ახერხებენ ყველაზე უკეთ საზოგადოების წინაშე თავის წარდგენას?
– არჩვენების შედეგები გვიჩვენებს ყველაფერს. ჯერჯერობით წინასააარჩევნო კამპანიები აქტიურად არ დაწყებულა. ამ ეტაპზე პარტიებმა მხოლოდ განცხადებები გააკეთეს. ყველაზე ადრე პოლიტიკურმა პარტია „გირჩმა“ დაიწყო კომუნიკაციის დამყარება და პირველი ყრილობა ჩაატრა. შემდეგ საზოგადოებისთვის ცნობილი გახდა, რომ რესპუბლიკელები და ეროვნული ფორუმი გავიდა კოალიცია „ქართული ოცნებიდან“. ბოლო პერიოდში „ქართული ოცნების“ ყრილობაც გარკვეული პიარ შეტყობინება იყო. პოლიტიკური კომუნიკაციია დაიწყო პაატა ბურჭულაძემაც, რომელმაც პარტია შექმნა და უკვე სახელიც აქვს – „სახელმწიფო ხალხისთვის“. თუმცა ჯერ მაინც ვერ ვიტყოდი, რომ საარჩევნო მარათონი დაიწყო.
როგორც ვიცით იმიჯის შექმნაში მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ჩაცმის ეტიკეტი და ჟესტების ენა. როგორ ფიქრობთ, რამდენად სწორად ახერხებენ პოლიტიკოსები ზემოთხსენებული რესურსების მართვას?
– პირადად მე დიდ ყურადღებას არ ვაქცევ ამგვარ დეტალებს. მას შემდეგ, რაც „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ ხელისუფლებაში მოვიდა, ერთგვარ ტრენდად ჩამოყალიბდა, რომ სხეულის ენა მნიშვნელოვანია საზოგადოებასთან კომუნიკაციის პროცესში. არ მგონია, რომ ჩაცმულობა და ჯესტების ენა გადამწყვეტ როლს თამაშობს პოლიტიკოსისათვის. მაგალითად ამჟამინდელი პრემიერ–მინისტრი გიორგი კვირიკაშვილი გამორჩეული ორატორი ან მჭერმეტყველი არ არის, მაგრამ ამომრჩევლის თვალში სხვა პლუსები აქვს. ბატონი შალვა ნათელაშვილის შემთხვევაში შეგვიძლია ვთქვათ, რომ შესანიშნავად მეტყველებს და ექსპერსიოული პიროვნებაა, მაგრამ ხშირად ამომრჩეველთა ნაკლებ ხმას იღებს. ფაქტები მეტყველებენ იმაზე, რომ სხეულის ენა და ორატორული ნიჭი პოლიტიკოსისათვის გადამწყვეტ როლს არ თამაშობს. ხშირად ამომრჩევლისთვის მთავარი პირადი სარგებელია, რას მიიღებს თავად, როგორ წაიწევს წინ, რა სარგებელი ექნება…
უცხოეთში პოლიტიკოსებს სხეულის ენის ფლობასა და ორატორულ ხელოვნებაშიც უტარდებათ ტრენინგი, მაგრამ პიარის თვალსაზრისით საჭირო რჩევები მათაც პრაქტიკაში უყალიბდებათ. პოლიტიკოსისთვის ძირითადი მიზანია, რომ ადვილად აღსაქმელი იყოს მისი გამოსვლა აუდიტორიისათვის.
როგორც ცნობილია, დასავლურ ქვეყნებში განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა პოლიტიკოსების მეორე ნახევრებსა და მათს ოჯახებს. საქართველოში რამდენად აქცევს საზოგადოება ყურადღებას პოლიტიკური ლიდერების ოჯახის წევრების საქმიანობას, რა როლს თამაშოებ ისინი პოლიტიკური პიარის შექმაში?
– ოჯახის წევრების მთავარი ამოცანაა, რომ არ გაუფუჭონ რეპუტაცია და იმიჯი პოლიტიკოსებს. კარგი მეორე ნახევარი დამატებით პლუსია პოლიტიკური ლიდერებისათვის. მაგალითად ყოფილი პრეზიდენტისათვის, მიხეილ სააკაშვილისთვის, კარგი პლუსი იყო მისი მეუღლე. საზოგადოებაში დიდი სიმპათიით სარგებლობს,ასევე, ირაკლი ალასანიას მეუღლე. დღესდღეობით საზოგადოებაში პრობლემა არის, გიორგი მარგველაშვილის ქალიშვილი,რომელიც ახალგაზრდული ცხოვრებით ცხოვრობს და არც ისე კარგად მოქმედებს მამის რეპუტაციაზე. თუმცა მთავარი ისაა, როგორ მოქმედებს თავად პოლიტიკოსი და რამდენად ბუნებრივია ამომრჩეველის წინაშე.
„მედია ბევრი და ხელმისაწვდომია, პიარიც უკვე მხოლოდ მედიაში გამოჩენა გახდა“,– აღნიშნეთ ერთ–ერთ ინტერვიუში. თუ პიარი მედია გაშუქების სინონიმია, საინტერესოა როგორ შეაფასებდით პოლიტიკური ლიდერების დამოკიდებულებას მედიის წარმომადგენლების მიმართ, რა როლს თამაშობს ჟურნალისტთა სანაცნობო წრე პოლიტიკოსისთვის?
– პოლიტიკოსისთვის მნიშველოვანია მედიის წარმომადგენლებთან კარგი ურთიერთობა ჰქონდეს, რომ ჟურნალისტებმა მიზანმიმართულად არ გაუფუჭონ საქმე. საჭიროა, რომ პოლიტიკურმა ლიდერებმა მაქსიმალურად ითანამშრომლონ მედიასთან როდესაც ინტერვიუ სჭირდებათ, მისცენ, მიაწოდონ ინფორმაციას სხვადასხვა მედიაპროდუქტისთვის და ა.შ.
როგორ დაახასიათებდით პოლიტიკურ პიარს, თქვენი აზრით, დღესდღეობით პოლიტიკური იმიჯის შექმნის პროცესში ყველაზე მნიშვნელოვანი ხარვეზი რა არის?
– ჩემი აზრით, პოლიტიკოსებს გულწრფელობა აკლიათ. ისინი მუდმივად კლიშეებით ესაუბრებიან ამომრჩეველს და თანამედროვე სტილზე ვერ გადადიან. არის საკითხები, რომლებზეც სტერეოტიპულად ერთი და იგივე პასუხები აქვთ და ძალიან ზედაპირულად უდგებიან სხვადასხვა პრობლემას. პირადად მე პოლიტიკურ ძალებს სიღმრეებში წასვლას ვურჩევდი. სახელმწიფო ხალხისთვის რომ უნდა იყოს და უკეთ ცხოვრება რომ გვინდა ეს ყველამ კარგად ვიცით, ამიტომ მსგავსი შინაარსის „მესიჯები“ საზოგადოებაზე გავლენას ვეღარ ახდენს. კიდევ ერთი პრობლემა კრიზისების მართვაა. როდესაც ნეგატიური ინფორმაცია ვრცელდება, პოლიტიკოსები მყისიერად უარყოფენ, უბრაზედბიან ჟურნალისტებს და ნაკლებად აღიარებენ საკუთარ დანაშაულს. შესაძლოა მედიიასივრციდან ამბავი გაქრეს, მაგრამ ამომრჩეველს დიდხანს ამახსოვრდება. ქართველებს არ უყვართ აღიარება, რომ შეცდომა დაუშვეს და ნეგატიური ინფორმაციის გავრცელების დროს იმალებიან, ამ კუთხით წინასაარჩევნო პერიოდში განსაკუთრებით ბევრი ხარვეზი ჩნდება..
თქვენ , როგორც პიარის სპეციალისტი, რა რჩევებს მისცემდით პოლიტიკოსებს, რომელ საკითხებზე უნდა გაამახვილონ განსაკუთრებულად ყურადღება წინასაარჩევნო პროგრამების ჩატარების წინ, პიარის რა კომპონენტებს უნდა მიექცეს ყურადღება?
– ვფიქრობ, რომ განსხვავებულ ჯგუფებთან მუშაობა ყველაზე მნიშვნელოვანია, ხალხი ერთგვაროვანი არ არის. პოლიტიკურ პარტიებს შეუძლიათ შეისწავლონ კონკრეტული სექტორის პრობლემები, მაგალითად ბიზნესში საკანონმდებლო ხარვეზები შეისწავლონ და თავიანთი პროგრამა შესთავაზონ. უთხრან, რომ ჩემი გამარჯვების შემთხვევაში კონკრეტული საკითხი გამოსწორდება და ეს ცვლილება შენ გჭირდება. კონკრეტულ ინტერესთა ჯგუფებთან: ბიზნესმენებთან, სტუდენტებთან, არასამთავრობო სექტორთან, რეგიონში მცხოვრებლებთან ცალ–ცალკე, განსხვავებულად მუშაობა აუცილებელია.
ნანუკა მაღლაკელიძე