თბილისში ქართულ-რუსული ფორუმი გაიმართა. რუსმა და ქართველმა ჟურნალისტებმა, მკვლევარებმა და არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებმა მოკლე მოხსენებები წარმოადგინეს თავიანთ ქვეყნებში არსებულ მედიაგარემოზე.
რუსეთში მოღვაწე ჟურნალისტების უსაფრთხოებისათვის, ფორუმის ორგანიზატორების თხოვნიდან გამომდინარე, მათი იდენტიფიცირებისგან თავს შევიკავებთ.
ფორუმზე მოწვეული მედიასაშუალებების რამდენიმე ათეული წარმომადგენელი იყო, მათ შორის, სომხეთიდან, ჩრდილოეთ კავკასიიდან, რუსეთიდან და საქართველოდან.
როგორც რუსმა ჟურნალისტებმა აღნიშნეს, რუსეთში მედიასივრცე ხელისუფლების მხრიდან თითქმის აბსოლუტურ კონტროლშია, ხოლო ის მედიასაშუალებები, რომლებიც ახერხებენ საპირისპირო პოზიციის გამოხატვას, ბიზნესისგან მარგინალიზებულები არიან, რადაგანაც, ის ბიზნესმენი, რომელიც მათთან ურთიერთობას გადაწყვეტს, ხელისუფლების მხრიდან ზეწოლის ობიექტი ხდება.
,,როდესაც ვსაუბრობთ რუსულ მედიაზე, არასწორია, ვთქვათ სიტყვა ,,მედია“, რადგანაც რუსული მედია – ეს არის პროპაგანდა და მეტი არაფერი“-, აღნიშნა ერთ-ერთმა მომხსენებელმა, რომელიც უკვე რამდენიმე წელია ესტონეთში გადავისა საცხოვრებლად.
როგორც ირკვევა, რუსეთში ჟურნალისტების დაკავების ტენდენცია ყოველწლიურად იზრდება, აქვე, სტაბილურია მკვლელობებისა და დევნის შემთხვევები.
წარმოდგენილი ინფორმაციის თანახმად, რუსეთში დაახლოებით 11 000 გაზეთია, 2 00 რეგიონული ტელეკომანა და 4 000-მდე ონლაინმედიასაშუალება, მომხსენებლების მონაცემების მიხედვით კი, მათი 90 % ხელისუფლების მფლობელობაშია. არსებული მასმედიის საშუალებების უმეტესობის კონტექსტი პატრიოტული მოტივებითა და ხელისუფლების პროპაგანდითაა განსჭვალული. ასეთ მედიასაშუალებებს ხშირად უწერენ ჯარიმებს, იმ ბრალდებით, რომ ისინი ექსტრემისტული იდეოლოგიის ეგიდით მოქმედებენ
,,ხელისუფლება დარწმუნებულია, რომ მთელი მედიასივრცე ,,ჯიბეში ჰყავს“,“- აღნიშნა, ერთ-ერთმა რუსმა ჟურნალისტმა.
ქართული მედიის შესახებ მოხსენებები რეგიონულ მაუწყებელთა ასოციაციის აღმასრულებელმა დირექტორმა – ნათია კუპრაშვილმა, ჟურნალისტმა – ლაშა ტუღუშმა, ჟურნალისტმა – ზვიად ქორიძემ და ა.შ. გააკეთეს. როგორც ნათია კუპრაშვილმა აღნიშნა ქართული მედიასაშუალებების უმეტესობა თავისუფალია თვითმმართველობებისა და ხელისუფლების ზეწოლისა და კუთვნილებისგან. აგრეთვე, იგი ნაწილობრივ შეეხო საქართველოში მედიასთან დაკავსირებულ პრობლემატურ საკითხებს, მათ შოირს, ,,რუსთავი 2-სა და ,,მაესტროს“ თემას.
ლაშა ტუღუშმა დამსწრე საზოგადოებას გააცნო თავისი ნაშრომი- ,,რუსული პროპაგანდა საქართველოში”, მისი თქმით, საქართველოში ძირითადი ნაწილი მედიასაშალებებისა არ არის სახელმწიფო საკუთრებაში და შესაბამისად, სახელმწიფო ფული არ არის გადამწყვეტი. აგრეთვე, მედია კრიტიკულადაა გაწნყობილი ხელისუფლების მიმართ და მიუხედავად იმისა, რომ არ აკმაყოფილებს უმაღლეს მედიასტრანდარტებს, მაინც არ არის სახელმწიფო პოპაგანდის ნაწილი.
მომხსენებლმა დროის დიდი ნაწილი რუსულ გავლენასა და ზეწოლას დაუთმო და აღნიშნა, რომ რუსეთი იყენებს კომპლექსურ მეთოდებს იმისთვის, რომ გავლენა მოიპოვოს საქართველოზე.
,,როგორც იცით, 2008 წელს საქართველოში რუსული არხები გამოირთო, თუმცა 2012 წლიდან კვლავ აქვს წვდომა მოსახლეობას მათზე, მას შემდეგ, რაც ახალი ხელოსუფლება მოვიდა. აქვე ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ სწორედ ამ მედიაარხებს აქვთ საკმაოდ დიდი გავლენა იმ რეგიონებზე, რომელშიც ეთნიკუერი უმცირესობები ცხოვრობენ და ქართული არ იციან. ამ არხების საშუალებით მიდის საინფორმაციო პროპაგანდა იმის შესახებ, რომ საქართველო ვერასდროს გახდება ნატოსა და ევროკავშირის წევრი, დასავლური ბაზარი მიუღწეველია საქართველოს ეკონომიკისთვის და სხვა. აქტიურად ხდება ეკლესიით მანიპულურება, მაშინ, როდესაც ამ ინსტიტუტს ყველაზე დიდი ნდობა აქვს. გარდა ამისა, არის სხვადასხვა პოლიტიკური პარტია, რომელიც რუსული პროპაგანდის შესანიშნავი დასაყრდენია,”- აღნიშნა ჟურნალისტმა.
როგორც ითქვა, ფორუმს არაერთი ცნობილი მედიასაშუალების ჟურნალისტი ესწრებოდა, ერთ-ერთი ასეთი პოპულარული და ანალიტიკური მედიასაშუალების წარმომადგენლის თქმით, რუსეთში ფაქტობრივად არ არსებობს დისკუსიები პირდაპირ ეთერში სხვადასხვა რეალურად პრობლემატურ თემაზე და ზოგადად, ჟურნალისტები ვერ ხვდებიან, რომ ხელისუფლებისაგნ მაქსიმალურ დისტანციაში უნდა იყვნენ.
ზვიად ქორიძე მედიაგარემოს გარადა, ზოგადად, საქართველოში პრორუსულ მუხტს შეეხო და ამ მუხტის ერთ-ერთ გამტარებლად ნინო ბურჯანაძე დაასახელა.
,,სირცხვილია, რომ ასეთი ფორუმის ჩატარება რუსეთში გვეშინია, რადგანაც აქ მყოფ რუსებს სამშობლოში დაბრუნებისას შესაძლოა პრობლემები შეექმნათ. შეუძლებელია რუსეთში ჟურნალისტური საქმიანობის დამოუკიდებლად განხორციელება და ვინც ამას ახერხებს, მას გამძლეობას ვუსურვებ,”- აღნიშნა ერთ-ერთმა ქალბატონმა.
ერთ-ერთი ჩეჩენი ჟურნალისტი ჩეჩნეთში არსებულ სიტუაციასაც შეეხო:
,,ჩეჩნეთში ცდილობენ ომის კვალი წაშალონ, ანგრევენ ამის სამახსოვრო ძეგლებსა და მემორიალებს, ცდილობენ, ომი ჩვენი მეხსიერებიდან ეტაპობრივად ამოგლიჯონ,”- თქვა მან.
რაც შეეხება სტატისტიკას, მომხსენებლემა რუსეთში ჟურნალისტების დაპატიმრების, თავდასხმისა და მკვლელობების მაჩვენებლებიც გააცნეს დამსწრე საზოგადოებას. როგორც ირკვევა, 2009 წელს ჟურნალისტური საქმიანობისთის 9 ჟურნალსიტი მოკლეს, 2010 წელს – 12, ხოლო 2015 წლის მონაცემებით – 4.
რაც შეეხება თავდასხმას – 2006 წელს- 69 და 2015 წელს 70 ფაქტი დაფიქსირდა, დაპატიმრების სტატისტიკა კი ასეთია – 2014 წელს -103 და 2015 -81 აღმოჩნდა საკანს მიღმა.
რუსულ-ქართული ფორუმი ფონდ ,,ფრიდრიხ ებერტის” დაფინანასებით გაიმართა და უკვე მე-4-ჯერ მოახერხეს ქართველმა, რუსმა, სომეხმა და ჩრდილოკავკასიელმა ჟურნალისტებმა საკუთარი გამოცდილებისა და პრობლემების ერთმანეთისთვის გაცნობა.
ნატალია ჯალაღონია