„ყველას აქვს განათლების მიღებისა და მისი ფორმის არჩევის უფლება“ – ნათქვამია სახელმწიფოს უზენაეს კანონში. „შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების კონვენციის„ აღიარებით საქართველო დაეთნხმა იმ მუხლს რომ შშმ პირებმა, მათ შორის უსინათლოებმა განათლება უნდა მიიღონ იმ ენაზე და კომუნიკაციის იმ ფორმებით თუ საშუალებებით, რომლებიც ყველაზე მეტად შეეფერება თითოეულ მათგანს და ისეთ გარემოში, რომელიც ყველაზე მეტად განაპირობებს აკადემიურ მოსწრებასა და სოციალურ განვითარებას.
მიუხედავად ამ და სხვა სამართლებრივი ნორმებისა უმაღლეს საგანამანათლებლო სისტემაში მთელი რიგი ხარვეზები გვხვდება, რაც თავისთავად არღვევს ადამიანის უფლებას – მიიღოს სრულფასოვანი განათლება. მხედველობის პრობლემის მქონე სტუდენტებზე მორგებული საუნივერსიტეტო გარემო, ელექტრონულ მასალებზე ხელმისაწვდომობა, ქართულ ენაზე გახმოვანებული ლიტერატურის სიმწირე ის ძირითადი პრობლემებია,რომლებიც ამ სტუდენტებს აწუხებთ.
„ელექტრონულ მასალათა არარსებობის გამო დამოკიდებული ვარ ბიბლიოთეკის თანამშრომელ წამკითხველებზე, რაც საშუალებას მართმევს, ჩემით დავგეგმო საშინაო დავალების წაკითხვის ცხრილი. თუკი რამე მიზეზით წაკითხვის დროს ვაცდენ, ის აღარ ანაზღაურდება,რადგან კითხვის პროცესი დღის განმავლობაში მიმდინარეობს, მე კი ხანდახან სხვადასხვა აქტივობაში მონაწილეობის გამო,დასწრებას ვერ ვახერხებ“ – ამბობს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტი ესმა გუმბერიძე.
მსგავსი პრობლემა აქვს სულხან-საბა ორბელიანის უნივერსიტეტის სტუდენტს – სტანისლავ ციბულსიკის. მისი თქმით, ქართულენოვანი ელ.წიგნების უკმარისობა სწავლის პროცესს მნიშვნელოვნად აფერხებს, რის გამოც იძულებულია ანალოგიურ სახელმძღვანელოებს სხვა ენაზე გაეცნოს: „ ხშირრად,ვერც უცხო ენაზე ვახერხებ სასურველი სახელმძღვანელოს წაკითხვას, შესაბამისად განსხვავებული პროგრამით მიწევს გავიარო ესა თუ ის საგანი, რაც მიზანშეწონილი არაა“
უნივერსიტეტში სწავლების ეფექტურობას აგრეთვე აფერხებს დასკანერებული ან Pdf ფორმატში შენახული სახელმძღვანელოების წამკითხველი პროგრამის არარსებობა.
საქართველოს ეროვნული უნივერსიტეტის სტუდენტის – დავით ბიბილეიშვილის განმარტებით, მის უნივერსიტეტში არც ბიბლიოთეკის თანამშრომელი წამკითხველები ჰყავთ,რომ დაეხმარონ მას სახელმძღვანელობის გაცნობაში, ამიტომ იძულებულია მასალა ლექციის დროს დაიმახსოვროს ან ლექტორების ატვირთულ მცირე პრეზენტაციას დასჯერდეს.
საქართვეულოს ეროვნული უნივერსიტეტის ვიცერექტორი კი აღნიშნულ საკითხს პრობლემად არ აღიქვამს: “პგამხმოვანებელი პროგრმა კ „ვორდის“ ფაილებსკითხულობს. ძირითადად მათთვის მასალები სწორედ „ვორდის“ ფაილების საშუალებით არის ხელმისაწვდომი, თუმცა ისეთი სახელმძღვანელოები , რომლის ელექტრონული ვერსია არ არსებობს, ვცდილობთ „ვორდის“ საშუალებით მივაწოდოთ. ამიტომ, სწავლების პროცესში რაიმე სახის პრობლემა მათ არასდროს შექმნიათ“-აცხადებს იგი.
ვიცერექტორმა აგრეთვე ყურადღება გაამახვილა პროგრამაზე, რომელიც დასკანერებულ მასალებს კითხულობს, როგორც თავად აღნიშნა, მისი გამოყენება რამდენჯერმე სცადეს, თუმცა უშედეგოდ: „როგორც მოგეხსენებათ, ეს პროგრამა უცხოენოვანია, თანაც სრულიად შეუსაბამოდ კითხულობს იმას, რაც სურათზეა მოცემული. გარდა ამისა, მისი ქართული ვერსია არ არსებობს, ხოლო ყიდვა და ქართულ რეალობაზე მორგება საკმაოდ დიდი პროცესია და დიდ თანხებსაც მოითხოვს. სპეციალური თანამშრომლებისა და ექსპერტების მუშაობის გარეშე პროგრამის საუნივერსიტეტო გარემოსთან ადაპტირება ვერ მოხერხდება“
აღნიშნულ საკითხს ეხმიანება განათლების ექსპერტი გიორგი გახელაძე, მისი თქმით, მხედველობის პრობლემის მქონე სტუდენტები სრულფასოვან განათლებას ვერ იღებენ,რადგან მათ ყველა სასწავლო რესურსზე ხელმისაწვდომობა არ აქვთ: “ვფიქრობ, პრობლემის მოსაგვარებლად აუცილებელია სათარგმნი აპლიკაციებისა დ სხვადასხვა დამხმარე ელქტრო მოწყობილების გამოყენება უნივერსიტეტში. აუცილებელია უსინათლოებისთვის სპეციალური პროგრამების დანერგვა უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკებსა და მათს ვებგვერდებზე. უნივერსიტეტმა თავად უნდა უზრუნველყოს თითოეული სტუდენტის ინდივიდუალური საჭიროების დაკმაყოფილება,გარდა ამისა, პროგრამები გაცილებით უფრო იაფი და ხელმისაწვდომია უმაღლესი სასწავლებლებისთვის“-განაცხადა განათლების ექსპერტმა.
განათლების სამინისტროს ცნობით, მათ არ აქვთ იმის შესაძლებლობა რომ ამ კუთხით დაეხმარონ უნივერსიტეტებს და მხედველობის პრობლემის მქონე სტუდენტებს შეუქმნან ადაპტირებული გარემო განათლების სრულფასოვანი მიღებისთვის :“ უნივერსიტეტმა თავად უნდა იზრუნოს საკუთარი სტუდენტების უკეთესი განათლების მისაღებად. უმაღლესმა სასწავლებელმა ამისთვის საჭირო რესურსები უნდა გამოყოს, სამინისტრო ამ შემთხვევაში უძლურია“- განაცხადა ინკლუზიური განათლების განვითარების სამმართველოს უფროსმა ეკა დგებუაძემ.
შეზღუდულ შესაძლებლობის მქონე პირებთან დაკავშირებული პრობლემური საკითხები მხოლოდ შშმ პირებსა და მათს ოჯახებს არ ეკუთვნის, ამიტომ მათ სრულფასოვან განათლებაზე, მათი უნარებისა თუ შესაძლებლობების განვითარებაზე უმაღლეს სასწავლებლებთან ერთად სახელმწიფომაც უნდა იზრუნოს.სწორედ სპეციალური საგანმანათლებლო საჭიროების მქონე სტუდენტთა ეფექტიანი, უწყვეტი და ხარისხიანი განათლების უზრუნველყოფაა მათი სოციუმთან ინტეგრაციის ერთერთი წინაპირობა.თითოეულ მათგანს აქვს უფლება იყოს საზოგადოების სრულფასოვანი წევრი ხარისხიანი განათლებით, განათლებით რომელიც საკუთარი ინდივიდუალიზმის წარმოჩენაში ეხმარებათ.
მასალა მოამზადეს:
მარიამ ლეკიაშვილმა
მარიამ ტყეშელაშვილმა