მთელი მსოფლიოს ყურადღება კვლავ უკრაინისკენ არის მიპყრობილი, საერთაშორისო თანამეგობრობა შეშფოთებულია უკრაინაში განვითარებული მოვლენების გამო, ძალიან ბევრი შიშობს, რომ სამყარო მესამე მსოფლიო ომის ზღვარზეა. უკრაინაში მიმდინარე მოვლენებზე, სცენარის შესაძლო განვითარებასა და იმაზე, თუ როგორ აისახება ყირიმის კრიზისი საქართველოზე ,,თბილისი თაიმსს“ ექსპერტი მამუკა არეშიძე ესაუბრა.
როგორ შეაფასებდით ყირიმში და დანარჩენ უკრაინაში არსებულ ვითარებას?როგორ შეიძლება ვითარება განვითარდეს?
რა თქმა უნდა, ცუდად ვაფასებ. პირველ რიგში მინდა ვთქვა, რომ მე არ ვთვლი უკრაინელები არასწორად მოიქცნენ, როცა თავიდან პაუზა აიღეს და არ ჩაყვნენ ამ სამხედრო ავანტურაში რუსებს, მაგრამ ეხლა მოვიდა დრო, რომ ისინი უფრო აქტიურები გახდნენ, საკუთარი სამშობლო პირველ რიგში თვითონ უკრაინელებმა უნდა დაიცვან, მარტო საჩივრებითა და თხოვნით მსოფლიო თანამეგობრობასთან საქმე ვერ შეიცვლება, სანქციები სანქციებად, მოკლედ ახლა მთავარია დღევანდელი უკრაინის ხელისუფლებამ მოახდინოს საზოგადოების კონსოლიდირება და ამის რესურსი ნამდვილად არის, ეს აუცილებლად არის გასაკეთებელი, ეს არის ერთი საკითხი, მეორე საკითხი არის ის, რომ სამწუხაროდ დასავლეთმა ვერ მოახერხა ერთი პირის შენარჩუნება, ვერ მოახერხა ერთ პოზიციაზე დარჩენა და ვერ მოახერხა უფრო აგრესიული იყოს რუსეთის სამხედრო მოქმედებების მიმართ. საქმე ისაა, რომ რუსეთმა ახალი თამაშის წესები შემოიღო, დასავლთი ამისთვის მზად არ აღმოჩნდა და რეაგირებას ვერ ახერხებს, ამასობაში მსოფლიოს ახალი წესრიგის ჩამოყალიბების მომსწრენი აღმოვჩნდით, სიტუაციის გადაადგილების წინაშე აღმოვჩნდით, გადალაგება ყოველთვის მტკივნეულია, მე არ ვიცი ეს გადალაგება რით დამთავრდება ლოკალური ომით თუ ფართომაშტაბიანი ომით, მაგრამ ომით, რომ დამთავრდება ფაქტია.
გაერო-ს უშიშროების საბჭოს სხდომაზე ჩინეთმა თავი შეიკავა და არ მისცა ხმა რუსეთის საწინააღმდეგოდ მიღებულ რეზოლუციას. რას შეიძლება ნიშნავდეს რუსეთის მიმართ ჩინეთის ლოიალური დამოკიდებულების დემონსტრირება?
საქმე იმაშია,რომ ჩინეთმა თავი შეიკავა, თორემ წინააღმდეგ არ წასულა, ჩინეთმა დემონსტრაციულად განაცხადა, რომ ის არ ჩაერევა ამ სიტუაციაში. საქმე ისაა, რომ მოვა დრო რამდენიმე წლის შემდეგ, შეიძლება ეს იყოს ხუთი, ათი წლის შემდეგ ჩინეთი ზუსტად იგივე მეთოდით იმოქმედებს რუსეთის წინააღმდეგ. დღეს ჩინეთი და რუსეთი გარკვეულწილად პარტნიორები არიან დანარჩენი მსოფლიოს წინააღმდეგ, მაგრამ ერთ მშვენიერ დღეს გაქრება ეს, რადგან დაახლოებით ათი მილიონი ჩინელი ცხოვრობს დღეს რუსეთის ტერიტორიაზე, შორეულ აღმოსავლეთში. აქედან სულ მცირე, შეგვიძლია ვივარაუდოთ,რომ სამი-მესამედი მაინც არის ჩინეთის მოქალაქე, შეიძლება უფრო მეტიც, ჩინეთს შეუძლია ზუსტად იგივე მეთოდოლოგია გამოიყენოს რუსეთის წინააღმდეგ, დაიცვას თავისი მოქალაქეების ინტერესები, მითუმეტეს, რომ ისტორიულად ეს ტერიტორიები იყო ჩინური ცინის დინასტიის კუთვნილება, აქედან გამომდინარე, დღეს ჩინეთს აწყობს რუსეთისა და დასავლეთის დაპირისპირება, სადაც ის ეკონომიკურ და პოლიტიკურ სარგებელს ნახავს, ამიტომ იკავებს თავს და არ ერევა ასეთ ღონისძიებებში.
ყირიმში განვითარებულმა პროცესებმა გვაჩვენა, რომ “ცივი ომის” შემდეგ ჩამოყალიბებული მსოფლიო წესრიგი რეალურად არ მუშაობს, ახალი კი ჯერ არ ჩამოყალიბებულა. თქვენი აზრით, უკრაინის კრიზისის შემდეგ რა კონტურებს შეიძენს ჩამოყალიბების სტადიაში მყოფი მხოფლიოს ახალი წესრიგი და როგორი იქნება დასავლეთსა და რუსეთს შორის ურთიერთობები?
ახალი მსოფლიო წესრიგის დამყარება იწყება, ბუნებრივია, წინააღმდეგობა შეხვდება ამ ახალ მსოფლიო წესრიგს, ამ წინააღმდეგობის გამოვლენის ფორმა არის ომი, როგორი ომი იქნება ეკონომიკური, პოლიტიკური თუ იარაღი იქნება ამოქმედებული ამას მე ვერ გეტყვით. როცა დამთავრდება ეს წინააღმდეგობა და დაპირისპირება გამარჯვებული ვინც იქნება შემდეგ შეგვეძლება ახალი მსოფლიო წესრიგის ახალ კონფიგურაციაზე ვისაუბროთ.
რჩება შთაბეჭდილება, რომ იანუკოვიჩი და მისი ძალოვანი უწყებების მინისტრები კრემლისთვის მუშაობდნენ და ის, რაც ახლა ხდება, ამისათვის რუსეთი კარგა ხანია, ემზადებოდა,რას ფიქრობთ ამის შესახებ?
ამას არ გამოვრიცხავ, რადგან არის ინფორმაცია, რომ კრემლი ამისთვის 2008 წლიდან ემზადებოდა, რამდენად ასეა მე ვერ გეტყვით, დოკუმენტები არ მინახავს, ლოგიკა, რომ ასეთია, ფაქტია. 2008 წლამდეც რიგდებოდა რუსული პასპორტები ყირიმში, იქმნებოდა სხვადასხვა ტიპის რუსული ორგანიზაციები, მაგალითად როგორიცაა – ,,ყირიმელ რუსთა კავშირი“, ,,რუსული სათვისტომო“ და ა.შ. ასეთი ტიპის ორგანიზაციები, რომლებიც ფინანსდებოდა მოსკოვიდან, რასაკვირველია ამისთვის ემზადებოდნენ, მაგრამ რამდენად იყო იანუკოვიჩი ამაში ჩართული მაგას ვერ გეტყვით იმიტომ, რომ პრინციპში იანუკოვიჩისთვის ჯერ ერთი მომგებიანი არ იქნებოდა ამ საქმეში რუსეთის მხარდაჭერა, მეორეც იანუკოვიჩი იმ ტიპის კაცი იყო, რომელიც ცდილობდა ორ ფრონტზე ეთამაშა დასავლეთთანაც და რუსეთთანაც, საბოლოო ჯამში ამან დაღუპა და კიდევ პლიუს იმან, რომ კორუმპირებული იყო სულით-ხორცამდე, ასე,რომ მე ვერ გეტყვით იანიკოვიჩის ჩართულობის თაობაზე ვერაფერს, თუმცა შემიძლია გითხრათ, რომ მისი სპეცსამსახურის წევრები ამაში ჩართულები რომ იყვნენ ფაქტია, ისე ამას ვერ გააკეთებდნენ, ისევე როგორც საქართველოში მეხუთე კოლონის არსებობის გარეშე საქართველოს ხელისუფლებაში რუსეთი ვერ მიიღებდა იმ შედეგს, რომელიც მიიღო.
თუ რუსეთმა აქტიური სამხედრო მოქმედებები მაინც დაიწყო რუსეთ–უკრაინის საზღვარზე, თქვენი აზრით, რა ნაბიჯებს გადადგამს და რამდენად ეფექტურად შეძლებს უკრაინის ხელისუფლება აგრესორისთვის წინააღმდეგობის გაწევას?
როგორც თვითონ უკრაინელი ექსპერტები ამბობენ, მათი სამხედრო პოტენციალი მიუხედავად იმისა,რომ თავდაცვის სამინისტრო სტრუქტურაში მუშაობს 150 000 კაცამდე, აქედან სამხედრო პოტენციალი გაწვრთნილი ჯარის თვალსაზრისით ძალიან დაბალია, დაახლოებით სულ – 6-10 ათასია. მეორეს მხრივ, ტექნიკის ნაკლებობას უკრაინის არმია არასოდეს უჩიოდა, თუმცა რა მდგომარეობაშია ეს ტექნიკა მე ვერ გეტყვით, არ ვიცი, მაგრამ ნუ დაგვავიწყდება, რომ არსებობს დაახლოებით 20-30 000 კაციანი ფორმირებები, დაახლოებით მხედრიონის ტიპის, რომელთა მორალური სული საკმაოდ მაღალია, მაგრამ რამდენად სპეციალისტები არიან სამხედრო საქმისა ვერ გეტყვით. ყოველ შემთხვევაში, უკრაინაში საქართველოსგან განსხვავებით ძალიან ბევრი მაღალი დონის პროფესიონალია სამხედრო რეზერვში, მათ შორის რუსული სპეცნაზის ყოფილი თანამშრომლები, რომლებიც უბრალოდ გასულნი არიან თადარიგში, მათი ნაწილი, ვიცი, რომ გამოცხადდა სამხედრო გასაწვევ პუნქტებში, რამდენად გამოიყენებს ამ რესურსს უკრაინის ხელისუფლება ვერ გეტყვით. უნდა გითხრათ,რომ მე ვერ ვხედავ უკრაინის სათავეში ადამიანებს, როლებსაც აქვთ ძლიერი ნებისყოფა, გადაწყვეტილების დამოუკიდებლად მიღების სურვილი, ძლიერ პიროვნებებს ვერ ვხედავ, ღონიერი სხვა არის, კლიჩკო რომ არის ისეთი, იაცენიუკი კი ჩემთვის არ არის ფიგურა, რომელსაც შეუძლია რადიკალური ნაბიჯის გადადგმა, ეტყობა კიდეც, იაცენიუკიმა უცებ შეაჩერა ასოცირების ხელშეკურელბის ხელმოწერა, ესეც მანიშნებელია იმისა, რომ მანევრირებს და როდესაც მტერი კარს არის მომდგარი მანევრირება ყოველთვის მომგებიანი არ არის, ამის მაგალითი ჩვენ გვქონდა სქართველოს ისტორიაში თუნდაც 1919-21 წლებში, ამიტომ თუ მტერია მტერია, თუ გინდა რაღაცა საქმე გაარჩიო მასთან ჩუმად, კულვარებში მანამდე უნდა მოგეხერხებინა ეგ ამბავი.
ექსპერტების ვარაუდით რამოდენომე თვეში ვიგრძნობთ რუსული ე.წ. “რბილი ძალის” შემოჭრას საქართველოში“. ანუ, სავარაუდოდ, ბრძოლის რა ფორმებს შეარჩევს ამჯერად კრემლი საქართველოსთან მიმარებაში? შესაძლოა, ამაზე პასუხი მიგვეღო კარასინ–აბაშიძის 14 მარტისათვის დაგეგმილ შეხვედრაზე, მაგრამ ეს შეხვედრა უკვე მეორედ გადაიდო. . .
მე დარწმუნებული ვარ, გადადება ამ შეხვედრისა განპირობებულია იმით, რომ კრემლი თვითონ არჩევს კვლავ პოლიტიკას სამხრეთ კავკასიისა და საქართველოს მიმართ. კრემლს არ სჭირდება ამ ფორმატის შეხვედრები, კრემლს სჭირდება უკრაინულ-მოლდოვურ სივრცესთან ურთიერთობის გარკვევა. თუ დღევანდელი სტატუს ქვო შენარჩუნდა, რისი ტემპიც აქვს აღებული რუსეთს, მაშინ იცოდეთ, რომ დნესთისპირეთის, უკრაინისა და მოლდავეთის შემდეგ დადეგბა ამიერკავკასიის დრო, სამხრეთ კავკასიის დრო. მეთოდს არა აქვს მნიშვნელობა, მეთოდი აგრესიული იქნება ყოველ შემთხვევაში, ეს იქნება საქართველოს ტერიტორიაზე კორიდორის გაჭრა, ეს იქნება ჯავახეთში იგივე სცენარის გამეორება, რაც ყირიმში . პირველი მთავარი დარტყმის ობიექტი იქნება აზერბაიჯანი და არა საქართველო, მაგრამ საქართველო ჩათრეულ იქნება.
ანუ ვარაუდობთ, რომ ჯავახეთში შეიძლება მოხდეს იგივე რაც ყირიმში?
რასაკვირველია, ვვარაუდობ. ეს იმიტომ არა, რომ ჯავახეთში სომხები ცხოვრობენ, ასე არიან განწყობილნი, არამედ იმიტომ რომ რუსეთს ასე სჭირდება. ზუსტად ამის გამო, გვმართებს ფრთხილად ყოფნა, მოზომილად ყოფნა, გააზრებული ნაბიჯების გადადგმა, რაც ყველაზე მთავარია ზუსტად უნდა ვფლობდეთ სიტუაციას, მე ვერ ვხედავ, რომ დღევანდელი სიტუაციის ფლობა აბსოლიტურია ხელისუფლების მხრიდან და აქედან გამომდინარე, არც საზოგადოება მინდა იყოს ბალიშზე მიძინებული, რომ სადღაც უკრაინაში ხდება და ჩვენთან არ მოხდება, არ არის ეს ასე, ჩვენ უკვე არაერთხელ გავიარეთ ეს ამბავი, ხიფათი არის ძალიან მაღალი ხარისხის და საზოგადოება უნდა იყოს მობილიზებული ამ გამოწვევისადმი. მინდა გავაფრთხილო ზოგიერთი პოლიტიკუტი პარტია აქით-იქით ზედმეტ ხტუნაობას შედეგი არ მოაქვს, პირიქით სიტუაციას ამძიმებს, რატომ უნდა იყოს მაინცდამაინც საქართველოში ის ლაბორატორია, რომელიც ასე ვთქვათ ქვეყანას დაანგრევს და მერე სხვები ისწავლიან ჩვენს მაგალითზე, არ არის ეს საჭირო.
21.03.14
ლანა წურწუმია