საზოგადოების არც თუ ისე დიდი ნაწილისთვის იყო ცნობილი, რომ, 2019 წლის პირველი იანვრიდან, ქვეყანაში ნაწილობრივ სავალდებულო დაგროვებითი საპენსიო რეფორმა უნდა ამოქმედებულიყო. ეს სისტემა ძალაში შევიდა, თუმცა – არაერთი ტექნიკური ხარვეზის პარალელურად. შეიძლება ითქვას, რომ ამ სისტემის ამოქმედება კარგად გაწერილი და დაგეგმილი, ქვეყნის რეალობას მორგებული არ აღმოჩნდა.
უკვე არსებული სისტემა გულისხმობს იმას, რომ ის თანხა, რომელსაც საქართველოს მოქალაქეები საკუთარი ხელფასიდან დაზოგავენ, სპეციალური, ახლადამოქმედებული საპენსიო ფონდის მიერ იქნება განკარგული. ხსენებული სქემა გულისხმობს მასში ყველა იმ მოქალაქის ჩართვას, რომელიც რეგულარულ ხელფასს ოფიციალური კონტრაქტის საფუძველზე იღებს. პროცენტულად კი, ეს მოქალაქე საპენსიო ფონდში, ყოველთვიურად, საკუთარი ანაზღაურების 2%-ს ავტომატურად გადარიცხავს.
ზემოხსენებულ საკითხთან დაკავშირებით, „თბილისი თაიმსის“ შეკითხვებს რომან გოცირიძე პასუხობს:
შესაბამისი საპენსიო რეფორმა ძალაში 2019 წლის პირველი იანვრიდან შევიდა. როგორ აისახება ეს პროცესი საქართველოს მოქალაქეებზე?
საპენსიო რეფორმა მთავრობამ დაიწყო მოუმზადებლად. ფაქტია, რომ, სინამდვილეში, ადამიანები ახლა იგებენ, რა მოვლენასთან აქვთ საქმე. ახლა, როდესაც იანვრის თვის ბოლოს ადამიანები მიიღებენ ხელფასებს, აღმოაჩენენ, რომ საშემოსავლო გადასახადი უკვე არა 20 % მართებთ, როგორც ეს აქამდე იყო, არამედ გაუხდებათ 22 %. ხოლო ბიზნესი, რომელიც იხდიდა საშემოსავლო გადასახადს 20 %-ს, მისთვის ეს მაჩვენებელი ასევე 24 % გახდება. ამ ცვლილებებს, შესაბამისად, საკუთარ თავზე იგრძნობს როგორც ბიზნესი, ისე – ოფიციალური დასაქმებული. მაგრამ საქმე მხოლოდ ეს არ არის. ბუნებრივია, ეს პროცესი არ არის მარტივი – განსაკუთრებით მცირე და საშუალო ბიზნესისასთვის. თავის დამშვიდება იმით არის შესაძლებელი, რომ ამ დაგროვილ თანხას ადამიანები მიიღებენ წლების შემდეგ. ახალგაზრდა მოქალაქე, რომელიც დღეს არის ოცი წლის, ამ თანხებს მიიღებს 45 წლის შემდეგ. სწორედ ამით შეიძლება, მან თავი დაიმშვიდოს.
რამდენად არის ეს რეფორმა ქართული სოციალურ-ეკონომიკური რეალობის ადეკვატური?
ჩვენ შეგვიძლია, ვთქვათ, რომ, დღევანდელი ქართული ეკონომიკური მდგომარეობიდან გამომდინარე, საპენსიო სქემის ეს მოდელი არ არის მისაღები. შესაძლებელი იყო, გვეფიქრა სხვა სქემაზე.
რამდენად გამართლებულია მოქალაქეების ვალდებულება, რომ მათი ხელფასის გარკვეული ნაწილი საპენსიო ფონდში ირიცხებოდეს?
გარკვეული ნებაყოფლობითობის ელემენტი ამ სქემაში არის. ეს იმ კუთხით, რომ ის სავალდებულოა 40 წლამდე მოქალაქეებისთვის. ფაქტობრივად, ეს იმას ნიშნავს, რომ ნებაყოფლობითობის პრინციპი ვრცელდება საკმაოდ დიდი რაოდენობის ადამიანზე. თუმცა, სხვა ქვეყნებში ეს ასაკი გაცილებით ნაკლებია.
არაერთი ტექნიკური ხარვეზის პარალელურად, სისტემამ მოქმედება დაიწყო. მისი ამოქმედების კვალდაკვალ, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოში სარჩელია შეტანილი. ის „საქართველოს დემოკრატიულ ინიციატივას“ ეკუთვნის და ითვალისწინებს საპენსიო სისტემაში მოქალაქეების იძულებით ჩართვის გაუქმებასა და, ამ ეტაპისთვის, შესაბამისი პროცესების შეწყვეტას.
მარიამ ტიელიძე