XX საუკუნის ყველაზე მასობრივი თვითმკვლელობა
ცნობამ ჯიმ ჯოუნსის „სახალხო ტაძრის“ სექტის საშინელი აღსასრულის შესახებ 1987 წლის ნოემბერში მთელი მსოფლიო შეძრა. მასობრივი ინფორმაციის წამყვანი საშუალებების მიერ გამოქვეყნებული შემზარავი კადრები ასახავდა მამაკაცების, ქალებისა და ბავშვების გაიანაში, ტროპიკული ტყის შუაგულში მდებარე მდელოზე მოფენილ მკვდარ სხეულებს. კალიუმის ციანიდით გარდაცვლილი სულ 912 ადამიანი იყო. მასობრივმა საინფორმაციო საშუალებებმა სამხრეთ ამერიკაში, ჯონსთაუნში მომხდარ ტრაგედიას XX საუკუნის ყველაზე მასობრივი თვითმკვლელობის სტატუსი მიანიჭეს.
ჯიმ ჯოუნსმა სექტა გასული საუკუნის 50-იან წლებში ჩამოაყალიბა. იგი თავისი „ჭეშმარიტი ქრისტიანული“ რელიგიური სექტის შექმნისას იყენებდა ოკულტურ მეთოდებსა და აღმოსავლური რელიგიების ფრანგმენტებთან შეჯერებულ მარქსიზმის მრავალ ელემენტს და მომავალ „სამარადმჟამო ნეტარებას“ სთავაზობდა სექტის წევრებს, რომლებიც მას აღმერთებდნენ.
ყევლაფერი მინეაპოლისში დაიწყო და შემდეგ სან-ფრანცისკოში გაგრძელდა, სადაც ლიბერალი პროტესტანტები და თავდაპირველად ქალაქის მემარცხენე მმართველობაც მხარს უჭერდა „სახალხო ტაძარს“ იმის გამო, რომ ის ქალაქის ღარიბი ფენებისთვის იყო განკუთვნილი. ჭორებმა, ჯოუნსის სექტაში დამკვიდრებული მორწმუნეთა მკაცრი კონტროლის, ფინანსური გადასახადების მოკრეფის, ლიდერის გაღმერთების, სასტიკი დასჯების, სექსუალური ძალადობისა და ადამიანის უფებათა სხვა დარღვევების შესახებ, მხოლოდ რამდენიმე წლის შემდეგ გამოჟონა. მოსალოდნელი სკანდალის თავიდან ასაცილებლად, ჯოუნსმა გამოუცხადა ახალი, „ზეგარდმო შთაგონებით“ მიღებული გადაწყვეტილება, რომ ისინი უნდა გადასახლებულიყვნენ გაიანაში, შორს ამერიკის ქალაქების ჭუჭყის, რასიზმისა და სოციალური უსამართლობისაგან, სადაც ააშენებდნენ „ამქვეყნიურ სამოთხეს“. იმდროისთვის ჯოუნსმა უკვე ღიად გამოაცხადა თავი ქრისტეს, ბუდას, ბაბას(ბაჰაიზმის ფუძემდებელი), ლენინისა და თვით ყოვლისშემძლე ღმერთის განსახიერებად.
იდიალური ქალაქის მშენებლობა სექტის წევრებს, გაუვალ ჯუნგლებში, გაუსაძლის პირობებში, შეიარაღემბული დაცვის კონტროლის ქვეშ უწევდათ. დაცვას ჯოუნსი თავის „ანგელოზებს“ უწოდებდა. სექტის ხელმძღვანელის პატივსაცემად, ქალაქს ჯოუნსთაუნი ეწოდა.
ადამიანები ბარაკებში ცხოვრობდნენ და ეძინათ ორ- სამ სართულად განაგებულ საწოლებზე. კვება შედგებოდა ბულიონის კუბებისა და ფქვილის ნახშირისაგან, რომელსაც განსაკუთრებულ დღეებში ცოტა ლობიოსაც უმატებდნენ. წესების უმნიშვნელო დარღვევისთვის სასტიკი სასჯელი იყო დაწესებული, ხშირად ფიზიკური შეურაცხყოფისა და წამების ჩათვლით. სასჯელისგან არც ბავშვები იყვნენ დაზღვეულნი. ყოველგვარი სახი კონტქატი გარე სამყაროსთან მკაცრი კონტროლის ქვეშ იყო. მიმოწერა ცენზურას ექვემდებარებოდა, ხოლო მცირერიცხოვან სტუმრებს ჯოუნსთაუნში, ერთი წუთითაც არ ტოვებდნენ თანმხლების გარეშე. მიუხედავად ამისა, ცნობებმა საქმის რეალური ვითარების შესახებ მაინც გაჟონა.
ტარგედიიდან რამდენიმე დღით ადრე ჯოუნსთაუნში აშშ-დან საინსპექციო ჯგუფი გაემგზავრა, რომელიც ჟურნალისტებისა და იურისტებისგან შედგებოდა. მათ ხელმძღვანელობდა კონგრესმენი ლეო რაინი. თავდაპირველად, ჯგუფის წევრებს ნანახი ძალიან მოეწონათ: სუფთად დაგვილი ქუჩები, კეთილმოსურნე ადამიანები, რომლებიც აღნიშნავდნენ რამდენად კმაყოფილნი იყვნენ თავიანთი ცხოვრებით. კონგრესმენამა გვიან ღამით, თავის ქოხში აღმოაჩინა ბარათები, რომლებშიც ჯოუნსთაუნის ცხოვრების ნამდვილი სურათი იყო დახატული. კიდევ რამდენიმე ადამიანმა ისარგებლა სიბნელით და მიაღწიეს მის ქოხამდე. დილით კონგრესმენმა ჯოუნსს ხალხის მწკრივში ჩაყენება სთხოვა, რომელთაც ჰკითხა, თუ ვის სურდა მასთან ერთად წასვლა. მსურველი იმაზე ბევრი აღმოჩნდა, ვიდრე რაინის ორი თვითმფრინავი დაიტევდა. მან ყველაზე უძლურები შეარჩია და დანარჩნებს ერთ დღეში დაბრუნებას შეჰპირდა. მუხედავად ამისა, ყველა ასაფრენი ბილისკისკენ გაემარათა. ჯოუნსმა „მოღალატეებს“ მდევრები დაადევნა. სროლის შედეგად რაინი და რადენიემ ჟურნალისტი მოკლეს, თუმცა თვითმფრინავმა მაინც შეძლო აფრენა.
ჯოუნსი მიხვდა, რომ მისთვის ყევლაფერი დამთავრებული იყო. მან შეკრიბა ხალხი და გამოაცხადა რწმენის უკანასკენლი აქტი, რომელიც ყევლას მოუტანდა ხსნას კაპიტალიზმის, რასიზმისა და მსიფლიო ბოროტების აგნეტების შემოტევისაგან. როგორც ჯოუნსი მიმდევრებს ეუბნებოდა: „ყველამ უნდა დაელიოს „სიცოცხლის ელექსირი“ (კალიუმის ციანიდი ) და მიიძინოს.“ ადამიანები სასმელით სავსე ქვაბთან მწკრივად დადგნენ, ხოლო შეიარაღებული დაცვა მათ ჭიქებს ურიგებდა. „გარდაცვალებისთვის მოსამზადებლად“ ისინი ადრეც სვამდენენ მსგავს სითხეს. მიმდებრებს ეგონათ ახლაც მორიგი რეპეტიცია იყო, მაგრამ როდესაც პირველნი მიწაზე დაეცნენ და ტკივილის გამო ყვირილით კრუნჩხვებში ჩავარდნენ, ყველანი მიხვდა მათი რეპეტიცია მანდვეილ მოქმედებაში გადაიზარდა. მათ ვინც ყოყმანობდა, პირში ძალით ასხამდნენ საწამლავს ნემსით ან კეფაში ტყვიას ესროდნენ. პატრა ბავშვებს ხსნარს პირში პიპეტით ასხამდნენ. მხოლოდ რამდენიემ მოახერხა დამალვა ან გაქცევა. ჯოუნსმა და მისი დაცვის წევრებმა ბოლოს მოიკლეს თავი. ზოგიერთი წყაროს მიხედვით, ჯოუნსმა დამალვა სცადა და ის საკუთარმა დაცვამ მოკლა იარაღით.
მეორე დღეს, როდესაც შემთხვევის ადგილზე ქვეითი საზღვაო ჯარის ქვედანაყოფი მივიდა, უკვე გვიანი იყო: პათოლოგანატოლებმა დაადგინეს, რომ 912 დაღუპულიდან არანაკლებ შვიდასი იყო მოკლული, ხოლო დანარჩენი „ნებაყოფლობით“ გამოესალმა ცხოვრებას. მათგან 276 ბავშვი იყო. დაღუპულთაგან მრავლის ამოცნობა შეუძლებელი გახდა და ისინი საერთო საფლავში დაკრძალეს.
სოფო ნინიკაშვილი