მედია დიდ როლს ასრულებს საზოგადოების პოლიტიკური ცხოვრებაში, ის გავლენას ახდენს პოლიტიკური ცხოვრების დღის წესრიგზე, წვლილი შეაქვს პლურალისტური საზოგადოებისა და დემოკრატიული სახელმწიფოს ჩამოყალიბებაში. მედიის ანუ მეოთხე ხელისუფლების დამოუკიდებლობა პოლიტიკური ინსტიტუტებისაგან აუცილებელია იმისათვის, რომ მედიამ მაყურებელს ობიექტური ინფორმაცია მიაწოდოს. რამდენად დამოუკიდებელია საქართველოში მასმედია, აქვს თუ არა ქართულ მედიას პლურალიზმის პრობლემები, რამდენად ხარისხიანია სატელევიზიო გადაცემები და გვყავს თუ არა პროფესიონალი ჟურნალისტები საქართველოში ამ საკითხებზე ,,თბილისი თაიმსს“ ჟურნალისტი ეკა ბერიძე ესაუბრა.
არსებობს მოსაზრება, რომ საქართველოში მედია მეტისმეტად არის დამოკიდებული პოლიტიკურ ინსტიტუტებზე, რომლებიც აქტიურად ერევიან მის საქმიანობაში, რამდენად შეესაბამება ეს სიმართლეს და საერთოდ, ასეთი აზრის არსებობა, განაპირობებს თუ არა მედიის, როგორც საზოგადოებრივ-პოლიტიკური ცხოვრების დამოუკიდებელი ფაქტორის ფუნქციების დაკნინებას?
საქართველოში მედია ბევრად ნაკლებადაა დამოკიდებული პოლიტიკურ ინსტიტუტებზე, ვიდრე სხვა, განვითარების ჩვენს ეტაპზე მყოფ ქვეყნებში. ამას არაერთი კვლევა აჩვენებს. თუმცა ეს ასე ნამდვილად არ იყო წინა ხელისუფლების მმართველობის წლებში, რადგან ნაციონალური მოძრაობა აქტიურად ერეოდა მედიის საქმიანობაში და იმაში, თუ ვინ უნდა ყოფილიყო ეკრანზე და ვინ-არა. ეკრანზე რჩებოდნენ ისინი, ვინც ემორჩილებოდა ზემოდან დადგენილ თამაშის წესებს. მთავარი პრობლემა კი საქართველოში ის არის, რომ მედია ფინანსურადაა დამოკიდებული პოლიტიკაზე და პოლიტიკურ ფულზე. მედიასაშუალებები დღემდე ვერ იქცა ბიზნესად და ესეც წინა ხელისუფლების პოლიტკური კურსის ბრალია, რადგან მათ თავიდანვე პოლიტიკურ იარაღად აქციეს მედია და მოკლეს მათი ბიზნეს ერთეულებად განვითარების პერსპექტივა. ეს მოხდა სწორედ მაშინ, როდესაც რუსთავი 2, ოდესღაც დამოუკიდებელი ტელევიზია, გამოაცხადეს გამარჯვებული ხალხის ტელევიზიად და როდესაც მას პატრონი შეუცვალეს. დღეს ისევ გაჩნდა იმის თეორიული შესაძლებლობა, რომ მედია იქცეს ბიზნესად. ვნახოთ, იქნება თუ არა ამისი პოლიტიკური ნება და იქცევა თუ არა ეს პერსპექტივა რეალობად.
საქართველოს სატელევიზიო მედიას აქვს თუ არა პრობლემები პლურალიზმის თვალსაზრისით და თუ არსებობს რაში გამოიხატება ეს?
არა, ამ პრობლემას ვერ ვხედავ. დღეს განსხვავებით სულ ახლო წარსულისგან, მედია არ არის ერთპარტიული და არის პლურარისტული, თუმცა ვერ ვიტყვი რომ მხოლოდ ეს პირობა საკმარისია იმის სათქმელად რომ კმაყოფილი ვარ იმით, რაც ქართულ მედიაში ხდება.
რამდენად პროფესიონალები არიან ქართველი ჟურნალისტები და რამდენად იცავენ ისინი ჟურნალისტური ეთიკის ნორმებს?
უხერხული იქნება ჩემგან ამ კუთხით და საერთოდაც კოლეგების შეფასება. მაყურებელი თავად ძალიან კარგად ხვდება სად არის პროფესიონალიზმისა და ეთიკის დეფიციტი.
რას გვეტყვით საქართველოში არსებულ სატელევიზიო გადაცემებზე, პროგრამებზე? რამდენად ხარისხიანია და რამდენად ერგება ის მოსახლეობის ინტერესებს?
გადაცემების ხარისხი და მრავალფეროვნება დღეს შესაფერისია იმ ფინანსური რესურსის, რაც ასაზრდოვებს მედია ბაზარს. სამწუხაროდ, ეს რესურსი არასაკმარისია და შესაბამისია გადაცემების, ანუ სატელევიზიო პროდუქტის ხარისხიც.
რას გვეტყვით პოლიტიკურ ტოქ-შოუებზე, ძირითადადრას ემსახურება ასეთი ტიპის გადაცემები? რითი განსხვავდება უცხოური ტელევიზიების მსგავსი გადაცემებისგან?
პოლიტიკური ტოქ-შოუ ქართულ ტელებაზარზე უკვე ტრადიციული და საკმაოდ მოთხოვნადი პროდუქტია, თუმცა განსხვავებით წინა წლებისგან, როდესაც ამ პროდუქტის დეფიციტი იყო, ვიტყოდი რომ ახლა პროფიციტია, მსგავსი ფორმატებით და ერთნაირი სახეებით. ამას ქვეყნის სპეციფიკაც განაპირობებს, რადგან თუ მაგალითად ბიბისის ჰარდთოქი არის საერთაშორისო გადაცემა და ამიტომ იქ სტუმრების დიდი მრავალფეროვნებაა, საქართველო მაინც ჩაკეტილია საკუთარ საზღვრებში. განსხვავებით ბრიტანული ან ამერიკული თოქშოუს წამყვანისგან, ქართველი ჟურნალისტი ხშირად ვერ ჩართავს და მითუმეტეს ვერ მოიწვევს სტუდიაში უცხოელ პოლიტიკოსებსა და ექსპერტებს საერთაშორისო პოლიტიკურ ვითარებაზე სასაუბროდ. ამიტომ ფორმატები მალე ბეზრდება მაყურებელს. წამყვანებისთვის კი ძალიან რთულია ასეთ პატარა ბაზარზე კონკურენცია.
თქვენი შეფასება როგორია პრესაზე და საინფორმაციო სააგენტოებზე? რა პლიუსი და მინუსი შეგიძლიათ გამოყოთ?
პრესა საქართველოში ძალიან სუსტია და ეს ტელევიზიების ბრალია, რადგან რეკლამა ტელეარხებზე იმდენად იაფია, რომ პრესისთვის სარეკლამო თანხები აღარ რჩება. ეს განაპირობებს ბეჭდური მედიის ძალიან დაბალ დონეს. რაც შეეხება სააგენტოებს, აქ ვითარება ოდნავ უკეთესია. მათი ნაწილი მუშაობს ოპერატიულად და იქცა ინფორმაციის მიღების პირველ წყაროდ მოსახლეობის იმ ნაწილისთვის, ვინც მეგობრობს ინტერნეტთან, თუმცა აქ კითხვის ნიშნის ქვეშაა სანდოობის საკითხი, რადგან არც ისე იშვიათია შემთხვევები, როდესაც არასწორი ინფორმაცია ვრცელდება, ან, მაგალითად სათაური და ინფორმაციის შინაარსი შეუსაბამოა ერთმანეთთან.
თქვენ როგორც, პროფესიონალი ჟურნალისტი, რას ურჩევდით ტელევიზიებს იმისათვის, რომ უფრო რეიტინგულები იყვნენ?
ტელევიზია საქართველოში ისედაც ყველაზე რეიტინგული საინფორმაციო საშუალებაა. იმისთვის, რომ იყო უფრო რეიტინგული, ისევე როგორც ყველა ბიზნესი, უნდა გრძნობდე ბაზრის მოთხოვნას და შესთავაზო მოსახლეობას სწორედ ის პროდუქტი, რომელსაც სიამოვნებით «შეიძენენ» შენგან.
14.04.14
ლანა წურწუმია